Çemçe öndürijiniň göwheri
Çemçe öndürijiniň göwheri (türkçe: Kaşykçı Elması), Topkapi köşk muzeýindäki Imperial gazna sergilerinde we iň gymmatly ýeke-täk sergisinde 86 karat (17.2g) armut görnüşli göwher. Dünýädäki dördünji uly göwher hasaplanýar.
Kümüşden ýasalan, 49 sany köne magdan kesilen göwher (parlak) bilen gurşalan, Topkapynyň "queňiji pawilionynyň" Imperial Gazna bölüminiň üçünji otagynyň diwaryna aýna gapda asylýar.
Daş-töweregindäki aýratyn parlaklar oňa "ýyldyzlaryň arasynda ýagty we ýalpyldawuk asmany ýagtylandyrýan doly aýyň görnüşini" berýär we Ali Paşa ýa-da Soltan Mahmud II tarapyndan tabşyrylan hasaplanýar - muňa garamazdan, göwheriň beýleki jikme-jiklikleri ýaly gelip çykyşy şübheli we jedelli.
Taryh düzet
Bu göwheriň Topkapy köşgüne nädip gelendigi belli däl. Muzeýiň ýazgylarynda çemçe öndürijiniň göwheri diýlip atlandyrylýan ýüzük daşy bar, ol eýýäm XVII asyryň soltanyna degişlidir Mehmet IV. Şeýle-de bolsa, bu daş, altynlary bilen birlikde, diňe Şablon:Öwürmek bolup, häzirki çemçe öndürijiniň göwherinden has kiçi. Çemçe öndürijiniň göwheriniň gelip çykyşy bilen baglanyşykly birnäçe özara baglanyşykly hasaplar bar. Türkiýäniň meşhur medeniýetiniň bir bölegi bolup, syýahatçylyk gollanmalary we çap edilen kitap kitaplarynda gaýtalanyp, aýlanyşyny dowam etdirýärler.
Iveönekeý balykçy düzet
Bir ertekä görä, Yenikapi golaýyndaky [Stambul] garyp bir balykçy kenarda boş, boş gezip ýördi, hapanyň arasynda ýalpyldawuk daş tapanda, bilmän, yzyna öwrülipdi. bu näme boldy. Birnäçe gün jübüsinde göterenden soň, zergärleriň bazary bilen durup, ilkinji gören zergärine görkezdi. Zergär daşa tötänleýin göz aýlady we gyzyklanman peýda boldy: "Bu aýna bölegi, isleseňiz alyň ýa-da isleseňiz üç çemçe bererin. Iň bolmanda şu ýere getirdiňiz. kynçylyklaryňyza mynasyp bolsun ". Garyp balykçy bu aýna bölegi bilen näme etmeli? Üstesine, zergär oňa gynanýardy we üç çemçe berýärdi. Bolýar diýdi-de, çemçeleri alyp, ýerine ägirt uly hazyna goýdy. Şol sebäpli göwheriň "Çemçe öndürijiniň göwheri" diýlip atlandyrylandygy aýdylýar. Soňra göwher Soltanyň adyndan [wezir] tarapyndan satyn alyndy (ýa-da has ähtimal görnüşi boýunça balykçy bilen gönüden-göni meşgullanýan wezir).
Stambulyň käbir syýahat gollanmalarynda neşir edilen dürli görnüşlerde asyl tapyjyny "ony ýerden tapan we ony 17-nji asyrda soltana gelen" satyja satan daýhan "hökmünde suratlandyrylýar.
Beýleki ertekilere görä, bu at tapyjydan çemçe ýasaýjydan ýa-da göwheriň bir çemçe jamyna meňzeýändigi sebäpli bu atdan alnandyr.
Tepelenanyň Ali Paşa düzet
Ali Paşa we söýgüli aýaly Kira Wassiliki, Pol Emil Jacobs.
Göwheriň gelip çykyşy baradaky birnäçe ýazgyda dowam edýän element, ony XVIII asyryň ahyrynda we XIX asyryň başlarynda häzirki Albaniýanyň we Gresiýanyň köp böleginiň Osmanly häkimi bolan meşhur Tepelenanyň Ali Paşa bilen baglanyşdyrýar. diýen ýaly garaşsyz hökümdar hökmünde özüni görkezdi.
Çemçe öndürijiniň göwheri, Osmaniýanyň paýtagtyna gelmezden ozal Ali Paşanyň eýeçiligindedigi aýdylýar. Käbir wersiýalara görä, bir wagtlar Ali Paşanyň söýgüli aýaly (ýa-da hojaýyny) Kira Vassiliki geýipdi. Ahyrsoňy Soltanyň eline geçmegi, Ali Paşanyň ýaşan döwründe ýa-da merkezi Osman hökümeti bilen bolan çylşyrymly gatnaşyklarynyň bir bölegi ýa-da jezalandyrylandan soň, emlägi Soltan tarapyndan konfiskasiýa edilen mahaly bolup biler. [1] Şablon:Sitata gerek
Aşakdaky wersiýalar biri-birine gapma-garşy bolup, Alma Paşanyň göwheriň taryhynda rol oýnanlary bilen gabat gelýär.
Kapitan Kamus we Napoleonyň ejesi düzet
Giňden ýaýran hekaýalar çemçe öndürijiniň göwheriniň gelip çykyşyny Preveza, Epirus şäherindäki taryhy wakalar bilen baglanyşdyrýar. 1797-nji ýylda bu şäher Fransiýa berildi we 200-e golaý ýaragly Preveziýa grek raýaty we 60-a golaý alban Napoleon I fransuz granaderi tarapyndan dolandyryldy. [Souliotes]]. Şeýle-de bolsa, 1798-nji ýylyň 12–13-nji oktýabryndaky [[Nikopolis söweşinde] Ali Paşa we ogly Muhtaryň ýolbaşçylygyndaky 7000 türk-alban söweşijisi bu güýçden üstün çykdy. Ondan soň, Prevezada we Port Salaorada Ambracian aýlagy fransuzlar we grekler gyryldy. Gyrgynçylykdan aman gutulan tussaglaryň köpüsi Ali Paşanyň paýtagty [Ioannina]] köçedäki paradda barýan ýolda ýüze çykan kynçylyklardan öldi. Dokuz fransuz ofiser Stambula Soltana Selim III iberildi, olaryň arasynda kapitan Lui-Awgust Kamus de Riçemont we Tissot atly başga bir ofiser. Kamus azatlykdan mahrum edilip, uzak we tapawutly harby karýerasyna gaýdyp gelip, general derejesine ýetensoň, 1801-nji ýyla çenli ýesirlikde galdy. Aboveokardaky taryhy tassyklanan faktlara kapitan Kamusyň Napoleon Bonaparte ejesiniň Letizia Ramolino söýgüsi bolan gözegçilik edilmedik bir hekaýa goşuldy. Tussag edilendigi baradaky habary alandan soň, Letizia Soltan Selim III bilen habarlaşdy we söýgülisiniň azat edilmegine garaşyp, derrew Preveza gämi bilen "Uly göwher" iberdi. Göwher Prevezadan Ioannina (ähtimal Ali Paşanyň gözegçiliginde), soň bolsa Stambula gitdi. {Itation Sitat gerek | senesi = Iýul 2020} some Käbir wersiýalarda peýda bolan goşmaça jikme-jiklik göwheriň ozal jezalandyrylan şa aýalyna degişlidigi [ Mari Antoinette]].
Ahyrynda kapitan Kamus we beýleki fransuz esgerleri azat edildi, göwher Topkapi köşgünde Soltan Selim III we onuň oruntutarlary eýeçiliginde galdy.
Bellenilişi ýaly, kapitan Kamus bilen Letizia Ramolinonyň arasyndaky gatnaşyklar ýa-da göwheri Soltana iberendigi üçin takyk taryhy subutnamalar ýok. Käbir wersiýalarynda kapitan Kamusyň 47 ýaşyndadygy, bu onuň ýaşyny Letizia Ramolinonyň (şol wagt 48 ýaşyndadygy) deňeşdirip biljekdigi bellärliklidir. Şeýle-de bolsa, aslynda Kamusyň 1798-nji ýylda bary-ýogy 27 ýaşyndadygy mälim. Şol wagt Letiziýa imperatoryň ejesi däldi, ýöne Rewolýusiýa Fransiýasynyň ösüp barýan ýaş generalynyň ejesi - bu güýç we ygtyýarlyklara eýe bolmagy gaty ähtimal däl. hekaýada.
Köp wagt geçmänkä Kamus şol wagtky general öz ýatlamalaryny üç tomda neşir etdi. Bir bölümde, Prevezany eýelän ýyllarynda Mazoma diýilýän ýerde berkitme işlerini alyp barýan fransuz esgerleriniň gazuw-agtaryş işlerinde gadymy Nikopolis gündogar gonamçylygyny açandygyny aýdýar. Köp hazynalar ýüze çykdy & mdash; şaý-sepler, lampalar, küýzegärçilik we ş.m. & mdash; bularyň hemmesi esgerler tarapyndan talandy. Şeýle-de bolsa, Kamus bu gadymy hazynalaryň arasynda bolan uly göwher hakda hiç zat aýtmaýar. Her niçigem bolsa, Nikopolis söweşi we ondan soň fransuz esgerleriniň hemmesi diýen ýaly öldürildi, ýeňiş gazanan türk we alban goşunlary tarapyndan emläkleri talandy. [2] [3] [4] [5]
Taryhy taýdan şübheli bolandygyna garamazdan, bu romantik hekaýa köplenç gaýtalanýar. Hasap, mysal üçin, Stateaponiýanyň döwlet telewideniýesi, "Preveza" (2004). {Itation Sitata gerek | senesi = 2020-nji ýylyň iýuly}}
Göwher doňuz düzet
Käwagtlar gymmat bahaly daşyň bir wagtlar Angliýanyň iň uly göwheri bolan Doňuz göwher bilen birmeňzeşdigi öňe sürülýär, ýöne 1820-nji ýyllarda Angliýany terk edeninden bäri bu barada jikme-jiklikler belli däl. Almaz doňuzy hakda dürli rowaýatlar bar, olaryň käbiri çemçe öndürijiniň göwheri hakda bölekleýin gabat gelýär. Iki göwher hakda hekaýalar baglanyşykly, bu doňuz göwheriniň häsiýeti we çemçe öndürijiniň göwheriniň gelip çykyşy çözülmänsoň has amatly.
Her niçigem bolsa, Almaz Doňuzynyň hasaba alnan agramy Şablon:Öwürmek, [6] we bu ýumurtga görnüşidir çemçe öndürijiniň göwher bolmagy mümkinçiligini aradan aýyryň.
Haýsy soltan göwher aldy? düzet
1798-nji ýylda Preveza Ali Paşa tarapyndan tutulanda, Osman soltany Selim III. Selim III (Osmanly türkçe: سليم ثالث Selīm-i sālis) (1761-nji ýylyň 24-nji dekabry - 1808-nji ýylyň 28-nji iýuly ýa-da 29-njy iýuly) 1789-1880-nji ýyllar aralygynda Osman imperiýasynyň reforma pikirli soltanydy. Mustafanyň tagtdaky doganoglany Mustafa IV. Selim, Janissary gozgalaňyndan soň bir topar ganhor tarapyndan öldürildi. Retikia Ramolino Bonapartyň 1798-nji ýa-da 1799-njy ýylda göwheri iberendigi mantykly. Şeýlelik bilen, "Sowgat" alan soltan Selim III. 1822-nji ýylda, Ali Paşa öldürilende, 1808-nji ýyldan başlap Soltan [Mahmud II] bolupdy. Aboveokardaky hekaýalarda iň bolmanda taryhy hakykatyň ýadrosyny öz içine alýandygyny we TopKapi şäherine gelen almazyň Ali Paşanyň gatnaşandygyny çaklamak, bularyň biri, göwher alan ilkinji soltan bolmagy ähtimal - bu ýere gelmeginiň hakyky ýagdaýlary has adaty bolup bilerdi. "Iveönekeý balykçy" wersiýalarynyň biriniň dogry bolan ýagdaýynda göwher has ir, belki 1800 - 1801-nji ýyllarda bolmagy mümkin. {Itation Sitat gerek | senesi = Iýul 2020}}
Filmde düzet
Çemçe öndürijiniň göwheri, 1965-nji ýylda Kavala we Stambul filminde surata düşürilen we Melina Merkuri filminde görkezilen " Topkapi" "filminde görkezilen uly göwherdir. Şeýle-de bolsa, filmde şekillendirilen garakçylar esasan başga bir Topkapi hazynasyny, öňki Soltanyň zümrüd bilen örtülen hanjaryny Mahmud I ogurlamaga gönükdirilendir.
Başga dillerde orfografiýa düzet
Türk dili Kaşıkçı Elması iňlis dili Spoonmaker’s Diamond Türkmen Çemçe öndürijiniň göwheri
- ↑ "Topkapi köşgi" , 2005, ISBN: 975-285-234-3, 69–70 sahypalar
- ↑ Kadmius: Preveza garamazdan söweş hereketleri ", Afiny, Maýkl Saliveros Neşirler, 1900
- ↑ Dimitris Manos: "Ali Paşa Tepelena", "Alfa neşirleri", Afiny
- ↑ Konstantinos Zakos, arheolog: Prevezada çykyş, 2003
- ↑ Maýkl Ntaskagiannis: "Prewezanyň weýran bolmagy", "Taryh meselesi" Magazineurnaly, 2005-nji ýylyň aprel aýy
- ↑ Jek Ogden, 'Angliýanyň iň uly göwheri', Gymmat bahaly daşlar we şaý-sepler 18, 2, 2009, 30-33 sahypa.