Martin Lýuter: Wersiýalaryň arasyndaky tapawut
Content deleted Content added
Gysgaça mazmuny ýok |
187420 wersiýasy 85.96.20.183 (Çekişme) tarapyndan yzyna alyndy. |
||
Setir 15:
{{!}} '''Goşantlary''' {{!}}{{!}} [[95 Dissertasiýa]],[[Reformasiýa ugrunda göreş]]
|}
XVI asyryň başlarynda German ýerleriniň ykdysady sosial syýasy ösüşine käbir zatlar ters täsirini ýetirdi. Senýorlaryň ezişi güýçlendi, ýurt syýasy taýdan dagnykdy, katoliki buthananyň täsiri güýçlidi. Şu zatlar reforma geçirmegiň sebäbi boldy. 1517-nji ýylda Lýuter Indulgensiýa garşy 95 tezisi bilen çykyş etdi. Şondan başlanýar.
Halkyň rewolýusion ýollary göterişini Tomas Mýunser reformalary geçirmekde görýär. Ol ilki Lýuteriň tarapdarydy. Ol diniň täze görnüşini ornaşdyryp syýasy agdarlyşyk etmek isleýär. Ol şeýdip knýazlara garşy göreşmegi planlaşdyrýar. Germaniýa knýaz dworýan ýurdy bolmaly däl, ol hususy eýeçilige garşy, hemme zat deň bolmaly. Ol halky rewolýusion ezişden azat edip, olaryň islegini kanagatlandyrmaly diýýär. Germaniýada jemgyýetçilik hereketi 1524-1525-nji ýylda daýhan hereketinde özüniň ýetjek nokadyna ýetdi. Halk täze düzgüniň girizilmegine garşy ezişe garşy aýaga galýar. Daýhanlar 1525-nji ýylda öz meýilnamalaryny düzdüler. Ýörite hat-da daýhanlaryň talaby we närazyçylygy aňladyldy.
Aýaga galan daýhanlar “12 maddany” esasy maksatnama öwürdiler. Bu iri ýer eýelerine garşy göreşiň meýilnamasydy. Emma gozgalaň uzaga çekmedi. 1425 ýylyň Gurbansoltan aýynda ýokary-şwabsda daýhanlaryň esasy bölegi derbi-dagyn edilipdir. Frokkoniýa we orta Germaniýada hereketiň täze ojaklary peýda bolupdyr. Ỳöne bu hereketleriň hemmesinde 1525-nji ýylyň ahyrlarynda ýatyryldy. Ýewropada reforma ugrundaky hereket buržuaz rewolýusiýasynyň birinji etapyny aňlatdy. Iri ýer eýelerine garşy daýhanlaryň iň pes gatlagynyň çykyşydy. Ýeňilen daýhanlaryň hereketi nemes halkyna agyr täsir etdi. XVI asyrdaky nemes daýhanlarynyň gozgalaňynyň ýeňilmeginiň sebäbi daýhan biri-birinden aýrady. Hat-da daýhan plebeýler hem göreşde doly birleşip bilmediler. Beýleki synpyň goldawy zerurdy. Olaryň öňünde 2 wezipe durdy. Feodal ezişi ýok etmek we ýurduň dagynlygynyň soňuna çykmakdy. Frýugerler feodallardan ýeňiş gazanmaga heniz taýýar däldi (güýçsüzdi). Täzeden knýaz häkimýeti güýçlendi. Lýuteranlar Augsburg ýygnagynda 1530-njy ýylda “Augusburg dine uýujylaryň” hatynda knýaz we papa buthana ýolbaşçy bolup, katoliki şahslara garşy dine uýmagy öňe sürdi.
|