Inflýasiýa nämedir: Wersiýalaryň arasyndaky tapawut
Content deleted Content added
ujGysgaça mazmuny ýok |
ujGysgaça mazmuny ýok |
||
Setir 1:
[[File:World Inflation rate 2006.png|thumb|Dünyade inflýasiýa(2006)]]'''Inflýasiýa''',nyrhlaryñ(bahalaryn) derejesiniñ satylýan zatlarda we hyzmatlarda dowamly we belli boljak şekilde, belli bir wagt aralygynda artmasydyr. Kesgitlemede bellenişi ýaly inflýasiýa hasaplanada ýeke bir harydyñ nyrhyndaky artyş dälde eýsem bütin haryt nyrhlaryndaky artyş göz öñünde tutlymalydyr. Başgaça aýdanda inflýasiýa,haçanda nyrhlar ýokary galanda, elimizde bar bolan pul pul bilen az haryt alyp bilýäris. Mysal üçin geçen ýyl 1 çöregiñ bahasy 1 manat bolsa, bu ýyl e çörek, 1,5 manada çyksa(nyrhda artyş), elimizäki manadyñ satyn alma güýji, geçen ýyl bien deñeşdirenimizde azalandyr. Gysgaça inflýasiýa, elimzde bar bolan haýsydyr bir pulyñ(walýuta) satyn alma güýjiniñ azalmagy hökmünde düşündürülse hem ýerlikli bolar. Inflýasiýanyñ tersi bolsa deflýasiýadyr.
* Inflýasiýanyñ nähili emele gelýär?
Nyrhlar,bir ýurdyñ bazarynda bar bolan bütin harytlar we dolaşymynda bolan bütin pullary(walýutalar) arasynda bar bolan deñlikden emele gelýändir. Eger bir ýurtda dolaşykda bolan pullar artdyrylsa(mysal üçin merkez banky täze 100 milýon pul dolanşyga goşsa), ýöne bütin harytlar we hyzmatlar sanynda hiç hili artyş bolmasa, az bolan haryt we hyzmatlaryñ nyrhy ýokary galar.Şeýlelik bilen inflýasiýa emele geler. Mysal üçin 1-nji Dünýä söweşinden soñra (1923-de) Germaniýada haryt we hyzmat önümçiligi sanlarynda artyş bolmaýar, yöne Germaniýa merkez banky durmadan dolanşyga pul goşýar, şeýlelik bilen ýanwar 1923-de 1 çörek bahasy 250 Mark wagty, 1923 noýabr aýynda 1 çörek bahasy 200000000 Mark bolýar(bazarda çörek önümçiligi artmaýar, emma bazarda pul artýar). Germaniýadaky bolan bu nyrh artyşy inflýasiýa gowy mysaldyr.Inflýasiýanyñ<ref>http://www.bbc.co.uk/schools/gcsebitesize/history/mwh/germany/crisis1923rev_print.shtml</ref> Inflýasiýanyñ hem zyýanly, hemde peýdaly tarapy bardyr.
| |||