German imperiýasy: Wersiýalaryň arasyndaky tapawut

Content deleted Content added
+map
→‎top: clean up using AWB
 
Setir 2:
 
'''Mowzuk: German imperiýasy (1871-1914-nji ýyllar aralygynda)'''
 
 
 
'''M E ÝI L N A M A'''
 
 
1. German imperiýasynyň döredilmegi. 1871-nji ýylyň konstitusiýasy.
Line 13 ⟶ 10:
 
3. XX asyryň başlarynda Germaniýanyň dünýäni paýlaşmak ugrundaky göreşi.
 
 
 
1871-nji ýylyň Türkmenbaşy aýynyň 18-inde German korollary, knýazlary, generallary Wersal köşgüniň Aýna zalynda ýygnandylar, ýagny basylyp alnan Fransiýanyň çäklerinde şol ýerde hem German imperiýasynyň döredilýänligi jar edildi, onuň kaýzeri (prezidenti) edilip bolsa Prussiýanyň koroly Wilgelm I bellendi. Şeýlelikde Ýewropanyň syýasy kartasynda özboluşly daşary we içeri syýasatyny kesgitleýän täze uly döwlet emele geldi. German imperiýasynyň döredilmegi, ýagny onuň syýasy we ykdysady taýdan dagynyk döwletleri we şalyklaryň, knýazlyklaryň ýeke-täk milli döwlete birikdirilmegi birnäçe gandöküşikli uruşlaryň başga ýurtlaryň ýerlerini güýç bilen basyp almagyň netijesinde emele geldi. German imperiýasynyň esaslandyrylmagy german halkynyň durmuşynda uly taryhy waka boldy. Täze döwletiň emele gelmegi, täze gatnaşyklaryň ulyp depgin bilen ösmegini, esasan hem senagatyň ösüşini üpjün etdi.
Line 72 ⟶ 67:
XX asyryň başlarynda dünýäni täzeden paýlaşmak ugrundaky göreşe başlan Germaniýadadyr. Bu döwürde esasan iňlis-german gapma-garşylygy güýçlenýär. (Balkanlar ýakyn gündogar) Afrika we Aziýa. Mysal üçin Germaniýa 19 asyryň ahyrlaryna çenli gury ýer goşunly ýurt bolan bolsa, XX asyryň başynda harby deňiz flotyny gurmak barada karar kabul edýär. Kabul edilen kararda 1900 german floty 32 ugurly gämiden, 11 agyr 34 ýeňil kreýser 100 töweregi agyr ýarag, top ýarag daşalan gämilerden ybarat bolmaly. XX asyryň başynda Germaniýa hökümetiniň daşary syýasatynda dünýäni paýlaşmak maksady emele geldi. Ilki bilen olar “parahatçylykly aralaşmak” hereketine başladylar, ýagny Konstantinopol-Bagdad demir ýolunyň taslamasyny durmuşa geçirip başladylar bu hereketde esasy maksat Germaniýanyň Bagdadyň üsti bilen Pars aýlagyna çykmagydy.
 
Umuman Germaniýanyň XIX asyryň 80-nji ýyllarynda başlan bakna edinmek syýasaty çärýek asyrda uly üstünliklere getirdi. Onuň bakna eýeçiliginiň umumy meýdany 3 mln inedördül km, ilaty 12 mln gowrak adam. Emma bu hem azdy. Şonuň üçin XX asyryň 1-nji 10 ýyllygynda dünýäde 2 sany iri harby syýasy topar emele geldi.
 
Germaniýanyň agyr senagatynda Adolf fon Ganzeman, Emil Kirdorf, Alfred Krupp, Emil Ratenan, Gudo Stines, Awgust Pissen we ş.m. iri firmalaryň we banklaryň wekilleri möhüm orunlary eýeledi. Olar iri kärhanalaryň, banklaryň eýeleridi, şonuň üçin hem XX asyryň başynda olar german ykdysadyýetiniň maliýe ulgamynyň esasy eýeleri bolup ýetişdiler.
Line 83 ⟶ 78:
 
1900-njy ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 18-de Germaniýanyň täze kansleri edilip graf Berngard fon Býulow bellenýär (şoňa çenli Gogenloe) .
 
[[Kategoriýa:Taryh]]