Balkan welaýaty: Wersiýalaryň arasyndaky tapawut
Content deleted Content added
Gysgaça mazmuny ýok |
ujGysgaça mazmuny ýok |
||
Setir 31:
}}
'''Balkan''' - häzirki döwürde [[Türkmenistan]]yň bäş welaýatynyň biriniň ady.
Balkan welaýatynyň ilkinji häkimi---'''''Rejepmämmet Puhanow.'''''
== Umumy Maglumat ==
Line 38 ⟶ 40:
<br />
[[Türkmen]] halkynyň iňňän gadymy watany bolupdyr. Uly we Kiçi Balkan daglary bu sebitlerde ýerleşýär. Olara umumy [[Balkan Daglary]] ady geçipdir.
== Taryh ==
Balkan welaýaty öz taryhyny has irki döwürlerden alyp gaýdýar ýöne gynanasakda ol wagtlardan biziň günlerimize köp maglumatlar gelip ýetmändir. Biz Balkan welaýatynyň taryhyna Oguz hanyň döwründen alyp gaýdýas.
Häzirki Balkan welaýatynyň topraklarynda bu günki günlere çenli köp hanlyklar, soltanlyklar, ýurtlar, uruglar we ş.m. öz hanlyk-soltanlyklaryny sürüp ýaşap geçendirler. Olardan esasylary:
* Oguz han (Mete han)
* Alp Arslan
* Seljuk Hanlygy
* Jelaleddin Meňburun (dogulan ýeri Ogurjaly adasy)
Balkan welaýatynda häzirki wagtda taryhy ýer Dehistandyr.
== Ykdysadyýet we Senagat ==
Balkan welaýaty ykdysadyýeti we senagaty bilen beýleki welaýatlardan has öňde ilkinjileriň hataryndadyr. Sebäbi welaýatda hem toprakda hemde Hazar deňzinde esasy nebit we gaz gorlarynyň gazylyp alynmagy, Türkmenbaşy şäherindäki nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda bolsa çig maly täzeden işlenip dünýä derejesinde we dünýä bazarlarynda eksport edilip satuwa çykarylýar.
Mundan başgada Balkan welaýatynda kiçi,orta we uly hususy kärhanalaryň, açyk we ýapyk paýdarlar jemgyýetileriniň, jemagat hojalyklarynyň giňden ulanmagy bilen hem düşündirilýär.
== Oba hojalyk ==
Oba hojalykda Balkan welaýaty örän pes derejedir sebäbi topragynyň himiki elementleriň mekany bolanlygy bilen we şor topraklary bilen düşündirilýär.
Balkan welaýatynyň Etrek etrabynyň narlary, Bereket we Serdar etrabynyň gawundyr garpyzlary welaýatyň içinde has meşhurdyr.
== Transport ugurlar, ulag gatnawlary ==
Balkan welaýaty taryhda hem şugünde hem iň köp gelim-gidimli ýerleriň biri bolupdyr. Sebäbi welaýatymyz Gojaman Hazar deňziniň kenarynda ýerleşýänligi üçin.
Häzirki wagtda Balkan welaýatynyň 4 görnüşdäki halkara-ulag gatnawlary. Olar:
'''Deňiz gatnawlary'''
# Türkmenbaşy-Baku-Türkmenbaşy
# Türkmenbaşy-Astrahan-Türkmenbaşy
# Türkmenbaşy-Hazar-Türkmenbaşy
# Türkmenbaşy-Esenguly-Türkmenbaşy
# Türkmenbaşy-Gyzylsuw-Türkmenbaşy
# Türkmenbaşy-Garabogaz-Türkmenbaşy
# Türkmenbaşy-Aktau-Türkmenbaşy
'''Howa Gatnawlary-Balkan welaýatynda 3 sany airport bar'''
'''Häzirki wagtda halkara howa gatnawy diňeje ýük gatnawalary amala aşyrylýar (2020)'''
'''Içerki gatnawalar:'''
# Aşgabat-Türkmenbaşy-Aşgabat
# Aşgabat-Balkanabat-Aşgabat
# Daşoguz-Balkanabat-Daşoguz
# Türkmenabat-Türkmenbaşy-Türkmenabat
'''Gara ýol gatnawlary'''
Halkara Gara ýollar bilen Balkan welaýaty demirgazygynda Gazagystana we günortasynda Eýran yslam respublikasyna gatnawlar amala aşyrylýar.
Içerki Gara ýollar bilen bolsa Türkmenbaşy-Balkanabat-Bereket-Serdar-Aşgabat gatnawlar amala aşyrylýar.
'''Demir ýol gatnawlary'''
Halkara demir ýol gatnawlary Balkan welaýtynyň Bereket etrabynyň üsti bilen tranzit arkaly Gazagystandan Eýran Yslam respublikasyna ýük gatnawlary amala aşyrylýar.
Içerki demir ýol gatnawy Türkmenbaşy-Balkanabat-Bereket-Serdar-Aşgabat ugry boýunça amala aşyrylýar.
== Geografiýa ==
Balkan welaýaty geografiýasy boýunça ähli geografik ýerleriň mekanydyr. Welaýatymyzda 3 dag, 1 deňiz, 2 derýa, 1 goraghana we 1 çäkli goraghana, 1 wulkan, 1 çöl, 2 aýlag, 2 ýarymada we 2 ada bardyr. Olar:
'''Daglar:'''
# Uly Balkan - Iň uly gerşi ARLAN
# Kiçi Balkan
# Sünt Hasardag
Ýeketäk Hazar deňzi
'''Derýalar:'''
# Etrek
# Sumbar
'''Sünt-Hasardag goraghanasy we Ogurjaly çäkli goraghana'''
Ýurdumyzda ýeketäk ýerleşýän wulkan hem Balkan welaýatynda ol palçykly wulkandyr ýagny '''''patlawuk''''' diýlip atlnadyrylýar.
Garagum çöli
Aýlaglar:
# Garabogazköl-aýlagy
# Türkmenbaşy aýlagy
Adalar we ýarym adalar:
# Ogurjaly ada
# Gyzylsuw ada
# Türkmenbaşy ýarymada
# Hazar ýarymada
== Sport Durmuş Bilim ==
'''Balkan welaýatynyň futbol komandalary:'''
* [[Nebitçi FT]]
* Şagadam FT
* Gara Altyn FT
* Balkan Telekom FT
'''Balkan welaýatyndan çykan halkara ýeňijiler:'''
* Perhat Geltjanow-Erkin göreş söweş sungaty boýunça halkara ýeňiji we tälimçi/Balkanabat şäheri
* Sapar Gylyjow-Erkin göreş söweş sungaty boýunça halkara ýeňiji we tälimçi/Balkanabat şäheri
* Batyr Borjakow-2019-njy ýylda Ispanýada geçirilen Gran pri Erkin göreş söweş sungaty boýunça dünýäde 1nji orun eýeläp ýaşyl tugumyzy asmana galdyran halkara ýeňiji we tälimçi/Balkanabat şäheri.
* Abdylla Taýhanow-2020-nji ýylda [[MMA]] -da 1-nji ýeri 25 sekuntda nakaut edip dünýäde rekord goýan ýaş ýigidimiz, 1-aýda 3-4 gezek 1-nji orny eýelän.
== Belli we tanymal şahslar (Häzirki Balkan welaýatynyň topraklarynda eneden bolan şahslar) ==
# Oguz han-D/g Balkan welaýaty (doglan ýyly anyk däl 500-600 ýada 500-700)
# Alp Arslan (doly ady: Muhammed bin Dawud Çagry)-Balkan bilen Ahal welýatynyň çäginde-(20.01.1029-24.11.1072)
# Jelaleddin Meňburun - Hazar deňziniň içinde bir adada eneden bolan-(1199-15.08.1231)
# Garajaoglan(doly ady: Hasan, il içinde Uzyn Hasan ady bilen tanalan)-ýaşan ýyllary we doglan ýerleri (şäherleri) doly anyk däl (1606-1669/70) Etrek etraby ýada Bereket etraby/Gazanjyk
# Döwletmämmet Azady-Esenguly/Etrek/Garrygala-
# Magtymguly Pyragy-Esenguly/Etrek/Garrygala-1733-1783
# Gurbandurdy Zelili-G/o Balkan welaýaty-1779-1836
# Pyhy Tagan-Bakanabat şäheri-
# Rejepmämmet Puhanow-Akguýy obasy/Balkan welaýaty-1951-2006--Ilkinji Balkan welýatynyň häkimi
# Rejepguly Kerimow-Balkanabat şäheri-????-????-Balkan welaýatynyň köp bagşylarynyň halypasy
# Hoja Hojaýew-Etrek etraby Balkan welaýaty-
# Mylly Meredow-Balkanabat şäheri-1955
# Hojageldi Akmämmedow-Gamşylja Balkan welaýaty-1970
# Ada Taňrygulyýew-Balkanabat şäheri-1980
# Döwran Meredeow-Gumdag şäheri-19??-2020
# Laçyn Mämmedowa-Balkanabat şäheri-1980
# Meýlis Mahmydow-Serdar etraby-1989
# Myrat Molla-Balkanabat şäheri-1989
# Ýagşy Goşunow-Balkanabat şäheri-1990
# Täşli Tulegenow-Balkanabat şäheri-1994
# Baýmabaý-Türkmenbaşy şäheri-1994
== Düzümi ==
| |||