Osman imperiýasy: Wersiýalaryň arasyndaky tapawut
Content deleted Content added
Gysgaça mazmuny ýok Bellik: Mobil düzetme Mobil web-düzetme |
Maňa Türk Wikipediýasy gadagan edildi. Daşarky dünýä uýgunlaşmagyny aňsatlaşdyrmak maksady bilen basym diktatorlykdan azat boljak türkmen doganlarymyza goşant goşalyň. |
||
Setir 1:
[[Faýl:OttomanEmpireIn1683.png|thumb|right|[[Osmanly imperiýasy|Osmanly İmperiýasy]]]]
[[Faýl:Ottoman flag.svg|thumb|221x221px|Osman İmperiýasynyň Baýdagy (1844-1923)]]
'''Osman imperiýasy''' ýa-da '''Osmanly hökümdarlygy''', resmi— '''Beýik Osmanly döwleti''' ({{lang-ota3|دولت عالیه عثمانیه|Döwlet-i Aliýýe-i Osmaniýýe}}) — Oguzlaryň/Türkmenleriň [[Gaýy]]« taýpasyndan gelen [[osmanly soltanlary]]nyň häkimiýeti astynda [[1299]]-njy we [[1923]]-nji ýyllar aralygynda höküm süren köpmilletli [[döwlet]]. Ýewropada Osman imperiýasyna köplenç halatda '''Ottoman imperiýasy''' ýa-da '''Türk imperiýasy''' diýip at berilýär. [[16-njy asyr|16]]—[[17-njy asyr|17]]-nji asyrlarda gülläp ösen döwründe ol [[Kiçi Aziýa]]ny (Anatoliýa), [[Ýakyn Gündogar]]y, [[Demirgazyk Afrika]]ny, [[Balkan ýarymadasy]]ny hem-de onuň demirgazyk tarapyndaky [[Ýewropa]] ýerlerini öz içine alypdyr.Osman imperiýasyny Osman beg 1299-nji ýylda esaslandyrypdyr. ▼
Umumy pikire görä, Osman imperiýasy 1299-njy ýylda garaşsyz döwlet hökmünde ýüze çykypdyr. Şeýle-de bolsa, Prof. Dr. Halil İnalçik we käbir beýleki alymlar Osman imperiýasynyň 1299-njy ýylda Wizantiýa garşy Koýunhisar söweşinden soň Söğütde däl, 1302-nji ýylda ovalowada döwlet derejesini alandygyny öňe sürýärler. Stambul bilen çäklenýän şäher döwletine öwrülen Gündogar Rim (Wizantiýa) imperiýasyny weýran etdi we käbir taryhçylaryň pikiriçe, bu Täze Asyryň başlangyjydy. XVI-XVII asyrlarda Osman imperiýasy iň ýokary derejesine ýetende, üç yklymda ýaýrap, Balkanlaryň, Eastakyn Gündogaryň we Demirgazyk Afrikanyň aglaba böleginde agdyklyk edipdir. Theurduň serhetleri günbatarda Gibraltar bogazyna, gündogarda Hazar deňzi we Pars aýlagy, Awstriýa, Wengriýa we demirgazykda Ukrainanyň käbir bölekleri, günortada Sudan, Eritreýa, Somali we Yemenemen bilen uzaldy. 10] Osman imperiýasy 29 welaýatdan we Moldawiýa, Erdel we Wallahiýa häkimlerinden ybarat bolup, olara özbaşdaklyk berildi. Döwletiň käwagt daşary ýurtlarda-da sözleri bar. Atlantik ummanynda gysga möhletli ýer girdejisine Lanzarote (1585), Madeira (1617), Westmannaýjar (1627) we Lundy (1655) degişlidir.
▲'''Osman imperiýasy''' ýa-da '''Osmanly hökümdarlygy''', resmi— '''Beýik Osmanly döwleti''' ({{lang-ota3|دولت عالیه عثمانیه|Döwlet-i Aliýýe-i Osmaniýýe}}) — Oguzlaryň/Türkmenleriň [[Gaýy]]« taýpasyndan gelen [[osmanly soltanlary]]nyň häkimiýeti astynda [[1299]]-njy we [[1923]]-nji ýyllar aralygynda höküm süren köpmilletli [[döwlet]]. Ýewropada Osman imperiýasyna köplenç halatda '''Ottoman imperiýasy''' ýa-da '''Türk imperiýasy''' diýip at berilýär. [[16-njy asyr|16]]—[[17-njy asyr|17]]-nji asyrlarda gülläp ösen döwründe ol [[Kiçi Aziýa]]ny (Anatoliýa), [[Ýakyn Gündogar]]y, [[Demirgazyk Afrika]]ny, [[Balkan ýarymadasy]]ny hem-de onuň demirgazyk tarapyndaky [[Ýewropa]] ýerlerini öz içine alypdyr.Osman imperiýasyny Osman beg 1299-nji ýylda esaslandyrypdyr.
Döwletiň gol astyndaky ýurtlarda ýaşaýan halklar, gaz we jihad düşünjesi bilen yzygiderli giňelýärdi , kämahal köpçülikleýin ýa-da ýerli gozgalaňlar bilen Osman hökümetine garşy çykýardy. Yslam dininiň Osman imperiýasynyň syýasy gurluşynda aýgytly roly we kanuny düzgünleriň emele gelmegi Osman imperiýasynyň "yslam döwleti" we şeýlelik bilen "dini döwlet" hökmünde häsiýetlendirilmegine sebäp boldy.
Osman imperiýasy döwri; Osman neberesiniň we kazyýet işgärleriniň slawýan hristian halklarynyň grek aýallary we aýallary bilen nikalaşmagy (serbler, bolgarlar, ukrainler) [19] Türk taryhynyň birleşen döwri hökmünde görülýär Rim-Gündogar Rim taryhy bilen, Arnold J. Toýnbe ýaly käbir taryhçylar Türkiýäni ýeke-täk mirasdüşer döwlet hasaplamalydygyny öňe sürýärler.
Türkiýäniň Beýik Milli Assambleýasy 1924-nji ýylyň 3-nji martynda Osman neberesi Türkiýeden sürgün etmek kararyna geldi. Häzirki wagtda olaryň käbiri Türkiýede asylly dinastiýa ýaly görünýär.
[[Kategoriýa:Osman imperiýasy]]
[[Kategoriýa:Ortaýer deňziniň taryhy]]
| |||