Häzirki zaman dünỳäsinde Türkmenistanyň orny

Häzirki zaman dünýäsinde Türkmenistanyň orny.

Adamzat kämilleşmesiniň bütin taryhynyň dowamynda dünÿäniň halklary öz ösüşüniň dürli döwürlerini başdan geçirdi şol wagt döwleti berkarar etmegiň,özüňi ykrar etmegiň ÿollaryny agtardy milli aňyÿet arşa göterildi dürli özgerişikler boldy.Mazmuny boÿunça bu hadysalarň ählisi taryhyň bir bitewi dowamat ulgamydyr,halklaryň demekratÿany,we azatlygy gazanmaga,pugta parahatçylyga we adalatlylyga hyjuwy bolsa şol ulgamyň ilerilemegimi üpjün edÿän güÿçdir.Biz adamzadyň urşuň we parahatçylygÿň sepgidine näçe gezek barsada hemişe parahatçylygň ÿeňendigini bilÿäris we hut şu hadysanyň özi taryhyň onuň ösüşine ynanmak üçin esasdyr.Meseläniň özeni adamzadyň öz arzuwlan belentligine tarap taryhy ÿolda parahatçylyga tarap ÿolda ilerlemegi üçin nähili tagallalary etmegi bolÿanlygyňdadyr.

Şonuň bilen baglanşykly iňhäzirki taryh dünyäsyÿasatyndaky düÿpli özgermeler bilen häsiÿetlenÿär, olar hem köp babatda dünÿäniň we ynsanyň öňünde döreÿän täze meseleleri çözmek üçin milletler bileleşiginiň ähliumumy arkalaşykly tagallalarynyň aÿratyn ähmiÿeti sebäpli ÿüze çykÿar, onuň orny ynsanyÿetiň tejribesine barabar barha artÿar.

Özüniň dörän pursatyndan başlap, öz oňup bitaraplyk syÿasatyny jar eden biziň ÿaş döwleimiziň tejribesi şunuň bilen baglanşykly şühesiz gyzyklydyr.

Şöhratly ÿeňişlere beslenen we ÿitgi çekilen bäş müň ÿyldan uzak taryhy ÿoly geçen, türki halklaryň iň gadymylarynyň biri bolan tükmen halky Garaşsyz tükmen döwletini hakykatda täzeden berkarar etmegiň we milletiň iňňän gadymy we iňňän baÿ medeniÿetini köp asyrlyk gyraklatmadan soň täzeden dünÿä gatnaşyklaryna ornaşdyrmagyň täze zamanasyna gadam urdy. Özümiziň özara baglanyşykly dünÿä bileleşiginiň bir parçasydygymyza akyl ÿetirmek bilen, biz täze asyry dyrnyklylyk we howsyzlyk şertleriniň kepillendirilmeginiň pugta parahatçylyga umyt bilen, döredijilik we hyzmatdaşlyk ÿörelgeleriniň rüstemligine ynam bilen garşyladyk. Biziň dünÿäniň ilerleÿji ösüşi baradaky ynamly umytlarymyz ÿigriminji asyryň taryhy sapaklaryna esaslanyar,olar hem iki jahan urşunyň “sowuk uruş’’ döwründäki ÿadro gapma-garşylygynyň täsiri, sebitleÿin dawalaryň, tebigy we tehniki apatlaryň, öňki Sowet soÿuzynyň düzuminde beÿleki döletler bilen bilelikde ÿaşaşmagyň netijeleri baglanşyklydyr.

Men Sowet soÿuzynyň dargamagynyň taryhyň ösüş kanunlaryna laÿyklykda gutulgysyz olandygyny we ymuman alnanda asyda geçendigini öň hem aÿdypdym, häzir hem aÿdÿaryn.

Taryhyň görkezişi ÿaly,kiçi ÿauly has kuwatlly we tehniki mümkinçilikleri agdyk bolan başka bir halk tarapyndan mümkinçilikleri agdyk bolan başka bir halk tarapyndan müdimilik bolup egdirilmegi ÿatabyn etmegi mümkin däl. Jemgiÿetiň ösüşiniň kanuny ÿörelgelerine laÿyklykda imperiÿlar weÿran bölup, sütem şertlerinde öz medeniÿetini we dinini saklamagy we goramagy başaran halklara garaşsyz we azat ösüş üçin mümkinçlik döreÿär.

Özüniň Garaşsyzlygyny çylşyrymly döwürde jar eden Türkmenistanyň halky milli galkynyş taglymy esasynda jebisleşmegi başardy we täze zamananyň özgerişleri we kynçylyklary bilen baaglanşykly barabar çäeleri görmäge ukyplytdygyny subut etdi. Munyň özi halkymyzyň häsiÿtiniň parahatçylygy söÿüjilik, sabyr-takalyk, ynanmak, başganyň pikirini diňlemegi we özüniňkiniň deňletmegi başarmak ÿaly aÿratynlyklary netijesinde mümkin boldy. Hut şy aÿratynlyklar demokratiÿany biziň halkymyza dogabitdi mahsusdygy hakynda aÿtmaga esas beryär. Syÿasatda göçgünlilige ÿol bermän, milli döleti gurmagyň maksatnamasyny yzygiderli amala aşyrmaga girişdik, halkara gatnaşyklaryna goşylyşmagyň has amatly ÿollaryny gözledik. Her bir ädimiň bir tarapdan ÿurduň milli bähbitlerine, beÿleki tarapdan bolsa-sebitde durnyklylygy üpjin.etmäge halkara howpsuzlygyny pugtalandyrmaga laýyk bolmagyna üns berildi, sebäbi bu wezipeler aýrylmaz baglanyşyklydyr.

Kabul edilen konstitusiýasy laýyklykda dowlet häkimiýetini we dolandyryşyň halkymyzyň baý syýasy-hukuk medeniýetine we aňyýet aýratynlyklaryna esaslandyrýan täze edaralary döredildi. Döwliň syýasy ulgamy hil taýdan täze derejä ýokary göterilip-netijede jemgyýetde sarsgynlaryň hem-de jemgyýetiň syýasy toparlanyşyklara bölünmeginiň öňi almak mümkin boldy.

Iň esasy zat-biz jemgyýetde ylalaşygy, dürli milletleriň hem-de dini mezhepleriň wekilleriniň gatnaşyklarynyň sazlaşygyny, halkyň häkimiýete hojalyk aragatnaşyklary bozulan döwürde ykdysady çökgünligi ýol bermändigimiziň hem möhüm ähmiýeti boldy.

Türkmenistany ösdürmegiň baş ugurlary we ileri tutulýan esasy ýollary ýurdumyzyň halk wekilçiliginiň iň ýokary edarasy bolan Halk maslahatynyň derejesinde makullanylýan tapgyrlaýyn maksatnamalar arkaly tassyklanyldy. Täze asyryň başynda nobatdaky ugurlar Türkmenistanyň ykdysady, syýasy we medeni taýdan ösdürmegiň 2020-nji ýyla çenli döwürde üçin Baş ugry Milli maksatnamasynda kesgitlenildi.

Ykdysadyýetde özgertmeleri geçirmek bilen biz yzygiderli we tapgyrlaýyn ilerledik, munuň özi köp kyýynçylyklaryň öňüni almaga mümkinçilik berdi. Häzirki Türkmenistan-gülläp ösän döwletdir-onuň ösüşde gazanan köp üstünlikleriniň dünýäde deňi-taýy ýokdur. Ylmy taýdan esaslandyrylan we jemgyýetçilik wezipeleriniň çözmäge gönükdirilen ykdysady uguryň durmuşa geçirilmeginiň netijesi adam başyna jemi içerki önümi öndürmekdäki derejeden ybaratdyr. Ol her ýylda ortaça 20 göterimden hem köp artýar.Jemi içerki önümiň ýokary ösüs depginleri,sarp ediş nyrhlaryň durnuklaşmagy ilatyň adam başyna ortaça girdejisiniň artmagyna we häzirki wagtda 6 müň amerikan dollaryna barabar bolmagyna ýardam berdi.

Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň barha ösmegi durmuş ýeňillikleriniň we kepillendirmeleriniň tutuş bir ulgamynň emele gelmegine şert döretdi.Garaşsyzlygyň ilkinji ýyllaryndan başlap gaz,tok suw ilata mugut berilýär,mugut bilim we saglygy goraýyş kömegi almak kepillendirildi.Raýatlary salgytlaryň köpüsüni başatmak göz öňünde tutuldy ýaşaýyş jaý üçin awtomabil,howa demir ýol ugamlarnuň hyzmatlary we şuňa meňzeşler üçin ujypsys töleg alynýar.

Raýatlarň şahsy ,syýasy, ykdysady durmuş üpjünçiligini we beýleki hukuklaryny durmuşa geçirmegiň anyk kepillendirmeleri döredildi. Munyň özi Türmenistanyňölüm jezasymy ýatyrmak hakynda raýatlaryň ýaşaýyş jaýlaryny dökmegi gadagan etmek hakyndaky,jenaýat işleri gozgalan mahaly çözgütleri ýekelikde kabul etmegi gadagan etmek hakyndaky kanunlarynda,beýleki resmi namalarda hem-de hukuk kadalaryny ulanmak boýunça hereketlerde öz anyk beýanyny tapdy.Aziýa yklymynda başga hiç ýerde munuň ýal6y ilerlemeler ýokdur.

Häzirki zaman türmen jemgiýetin hakynda milli aňyýeti we beýleki ahlak-syýasy gymmatlyklary dikeltmegiň binýadynda ösdürilýär munyň özi täze döwleti berkarar etmek we döredijilikli ösüş baradakyn taglymatlary durmuşa geçirmekde milletiň jebisligine ýardam edýär. Häkimýet bilen halkyň arasynda gazanylan özara düşünişmek olaryň biri birine ynanmagy şeýle jebisleşmede möhü orun tutýar sebäbi munyözi biziň umumy tagallalarmyzyň rowaçlygynyň girewi bolup drýar.Şeýle gatnaşyklar demokratiýa binýadynda we kanunlaryň agalyk etmegine döwlet gurluşynyň netijeli bolmagy üçin amatly şertleri döredýär.Häzirki wagtda biziň jemgiýetimiz kämilleşmjek we ýokary depginli ösüş döwrüni başdan geçirýärkä,raýatlary Bitaraplygyň ýörelgelerinde we gymmatlyklarynda terbiýelemek döwlete täze gatnaşyklar üçin binýady hasda pugtalandyrmaga ýardam edýär.Emma şu ýerde örän bir möhüm ýagdaýy,ýagny jemgiýetçilik ösüşi emeli çaltlandyrylsa geçiş döwrüniň kynlyk bilen saklanylýan deňeçerligiň bozulmagynyň hemde adamlaryň uly kyçylyklara sezewear edilmeginiň mümkindigini nazar almak zerur.Halk öz döwletiniň demokratik gurluşynyň onuň häsiýetine we edim –gylymlaryna laýyklygyny jemgiýetiň we şahsyýetiň anyk demokratik meseleleri çözmäge geregiçe taýýardygyny duýmalydyr,bu şert üpjün edilmese demokratik şertleriň ähmiýetide gadyr gymmaty-da bolmaz.

„Häzirki zaman türkmen jemgyýeti hakyky milli aňyýeti we beýleki ahlak-syýasy gymmatlyklary dikeltmegiň binýadynda osdürilýär,munyň özi täze döwleti berkarar etmek we döredijilikli ösüş baradaky taglymaty durmuşa geçirmekde mlletiň jebisleşmegine ýardam edýär.“

Biz jemgyýetçilik gatnaşyklarynyň öz halkymyza ilkibaşdan mahsus bolan hem-de türkmenleriň öz uzak taryhynyň bütin dowamynda döredilen döwlet gurluşlarynyň ählisiniň özeni bolan görnüşini öz häzirki döwletimiziň binýady hökmünde ulansak, bize has oňat düşinjekdiklerine akyl ýetirdik. Sebäbi taryhyň dowamynda döwletler synyp,imperiýalar dargasa-da, halkyň ruhy saklanyp galýar ahyryn. Biz täze durmuşy döretmek ugrunda tagallalarymyzda, döwlet berkararlygynyň, Garaşsyzlygyň direglerini pugtalandyrmakda halkyň hut şol müdimilik ruhundan ylham we güýç alýarys.Ol bize öňde goýlan maksatlaryň hasyl bolmagyny gazanmaga kömek edýär. Ol her bir adamyň kalbynda we göwün ummanynda arzyly galkynyş döredýän Mukaddes Ruhnama kitabymyzyň gözbaşydyr, gönezligidir. Ruhnama halkymyzyň ar-namys we mertebe kitabydyr, onuň ahlak ýörelgeleriniň kitabydyr. Häzirki wagtda biziň Ruhnamamyzyň dünýäniň köp ýurtlaryna gyzyklanma döredýändigi hem-de türkmenleriň aň ýetimi, edim-gylymlarynyň özenini düzýän ähli ynsanperwerlik taglymlarynyň wagyz edilmegine ýardam berýändigi bize begendirýär, buýsandyrýar. Ata-babalarymyzyň ruhy erjelligi, şöhratly medeni we milli däpleri, uzak asyrlaryň dowamynda beýleki halklar bilen bilelikde parahatçylykly ýaşamakda toplan tejribesi häzir Türkmenistanyň daşary syýasatynda öz beýanyny tapdy.

Şanly sene bolan 1995-nji ýylyň Bitaraplyk aýynyň 12-de türkmen döwletiniň taryhynyň ilerleýji ösüşinde täze zamana başlandy. Şol gün B.M.G-yň Baş Assambleýasy “Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy” hakynda kararnama kabul etdi. Şol kararnamada B.M.G-yň agza döwletleriniň Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk derejesini ykrar edýändigi we olaryň Türkmenistanyň Garaşsyzlygyna, özygtyýarlylygyna we ýerleriniň bitewiligine sarpa goýýandygy we muny goldaýandygy göz öňünde tutulýar. B.M.G-nyň baş assambleýasynyň şeýle ýörite kararnamany kabul etmegi milletler bileleşiginiň Türkmenistanyň parahatçylyk söýüji daşary syýasy ugruny, halkara işlerinde çözgütleriň tapylmagyna ýardam ediji täsirini ykrar etmegini aňladýar .

Häzirki wagtda Türkmenstanyň hemişelik Bitaraplyk derejesi dünỳä bileleşigi üçin halkara gatnaşyklary nyň ylgamynda müdimilikoryn tytan deň-taỳy bolmadyk hadysanyň çäklerinden çykyp, eỳỳäm ähliumumy bähbitleri ytgaşdyrmagyň serişdesine öwrüldi. Türkmenstanyň syỳasỳ gatnaşyklardaky orny we sebitdäki, aslynda tutuş Aziỳa kylymyndaky umumy ỳagdaỳ nazara alnanda, mynyň iňňän möhümligi äşgärdir.

Öz hemişelik Bitaraplyk derejämiziň halka bileleşiginde ykrar edilmegini gazanyp, biz ozaly bilen, milli bähbitlerimiz üçn amatly şertleri üpjin etdik. Tersine, ol sebitde we tytyş Zeminde ỳagdaỳa işleňlik bilen täsir etmek, häzirki zaman dünỳäsinde her bir döwletiň içerki ykdycady öcüşiniň esasy şertleriniň biribolan nerijeli halkara hyzmatdaşlygyny ỳola goỳmak ugrunda tagalla etmek üçin oňat mümkinçilikdir.

„Häzirki wagtda döwletleriň we olaryň baştutanlarynyň, şeỳle hem uly halkara guramalarynyň täsiri we jogapkärçiligi ozal hemme wagtdakysyndan has uludyr, olaryň adamlaryň häzirki we geljekki nesilleriniň öňündäki borjy bolsa parahat ỳaşaşmagyň dartgynlylykdan we zorlykdan saplanan ülňüsini döretmek ugryndaky onyň hadysalary pygtalandyrmakdan we ösdürmekden ybarat dyr. Dyrmyşyň öňe sürỳän derwaỳsyz talaby ỳurtlaryň arasynda täze bökdençlikleri döretmän, mümkin bolanhalatlaryň ählisinde hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ỳola goỳmakdyr .“

Bitarap Türkmenstan beỳleki döwletler we halkara guramalary bilen hem ikitaraplaỳyn, hem köptaraplaỳyn gatnaşyklary üstünlikli amala aşyryp,dünỳäniň 120 döwleti bilen diplomatik gatnaşyklary ỳola goỳdy we 40-dan hem köp halkara guramalarynyň agzasy boldy.

Ykdysady,jemgyỳetçilik, medeni we beỳleki wezipeleri çözmekde biz hemişeBMG-dan, onuň maksatnamalaryndan, edaralaryndan we gaznalaryndan kömek wegoldaw aldyk. Türkmenistan BMG bilen ähli ugurlarda, şol sanda adamyň bähbitleri bilen baglanşykly meselelerde iş bähbitli hyzmatdaşlyk üçin açykdyr.

BMG bilen hyzmatdaşlygyň Bitarap Türkmenistanyň daşary syỳasatynyň baş ugrydygyny aỳratyn nygtamak isleyärin.

Halkara parahatçylygyny we howupsyzlygyny goldamak, beỳleki ỳurtlar bilen hoşniỳetli goňşyçylyk gatnaşyklaryny saklamak, hut şonuň ỳaly-da dawalaryň ỳaỳramagynyň öňüni almak we gapma-garşylyklary düzgünleşdirmek şuhyzmatdaşlygyň has ileri tutulỳan ugurlarynyň biridir.

Hut Aşgabat garşylyklaỳyn göreşỳän owgan toparlanşyklarynyň arasyndaky gepleşikleriň başlanmagyna itergi berdi, munuň özi halkara bileleşiginiň sebitde ỳagdaỳy durnyklaşdyrmak boỳunça umumy tagallalarynda öňe tarap uly ädim boldy. 1996-njy ỳylda biziň paỳtagtymyzda göni täjigara gepleşikleriň birnäçe tapgypy geçirildi, olar Täjigistandaky raỳatara dawasynyň syỳasy çözgüdini tapmaga kömek etdi.

2001-nji ỳylyň Ruhnama aỳynyň 11-de Nỳu-Ýorkda bolan wakalardan soň Türkmenistan BMG –niň terrorçylyga garşy göreşmek boỳunça bütindünỳä bileleşigini döretmek hakyndaky teklibine ilkinjileriň biri bolup seslendi.

Sol bileleşigiň gatnaşyjysy hökmünde Türkmenistan terrorçylygyň ähli elhençliklerini başdan geçirdi. 2002-nji ỳylyň Sanjar aỳynda Aşgabatda iňňän agyr jeneỳat-döwlet baştutanynyň janyna hyỳanat etmek arkaly häkimiỳeti zorluk bilen ele salmaga hem-de ỳurtda kostitusion gurluşy üỳtgetmäge gönükdirlen terrorçylyk jeneỳaty edildi. Geçirilen derňew işleri we şol jeneỳarçylaryň işine açyk kazyỳet mejlisinde garalmagy netijesinde şol jeneỳatyň döwlet agdarlyşygyny amala aşyrmaga guramaçylyk we maliỳe taỳdan deslapdan ỳörite guralan we taỳỳarlanylan synanyşyk bolandygy doly subut edildi .Özi-de ony taỳỳarlamak işleri Türkmenistanyň çäklerinden daşarda geçirildi.

Terrorçylygyň görnüşleriniň köpdigine garamazdan , bu jeneỳatyň tebigaty birmeňzeşdir we onuň esasynda jenaỳatçylaryň şahsy matlaplarynyň hasyl bolmagy üçin islendik haỳynlyga , geçirimsizlige we birehimlige ỳüz urmaga taỳỳarlyr durỳar .Terrorçylyk hiç bir döwleti ,hiç bir milleti saỳgarmaỳar , onuň hiç bir diňe we medeniỳetine dahly ỳokdyr.Hut şonuň üçin terrorçylyga garşy görweş ähli dünỳä bileleşiginiň bilelikdäki tagalalary bilen alnyp barylmalydyr.

Owganystanda parahatçylygyň we abadançylygyň berkarar bolmagyna çüňňyr gyuz7yklanỳan Türkmenistan şu goňşy ỳurdyň uruşdan soň dikelmegine işjeň gatnaşdy we gatnaşỳar .BMG – iň edaralary we guramalary bilen ỳakyndan hyzmatdaşlyk etmek arkaly Türkmenistan Owganystanyň ejir çeken halkyna ynsanperwerlik kömeginiň eltinmegi üçin esasy ulag ỳoluny döretdi. Häzirki wagtda biziň ỳurdumyz Owganystanyň demirgazyk sebitlerini elektirik togy bilen arzan bahalar boỳunça üpjün etmegiň, ỳollary we aragatnaşyk ulaglaryny döretmegiň tutumly taslamalaryny durmuşa geçirỳär.

Owganystanyň üstünden gaz geçirijini guramagyň taslamasy dine bir sebitiň çäklerinde däl ,eỳsem dünỳä möçberinde hem baş taslama bolup durỳar , ol ylalaşylan möhlet tertibine laỳyklykda Aziỳanyň ösüş bankynyň gatnaşmagynda durmuşa geçirilÿär.bu taslama Owganistanyň ykdysadyÿetini dikeltmäge,üpjünçilik ulgamlaryny we täze iş orunlaryny döretmäge gönükdirilÿär hem-de Türkmenistanyň sebitde durnuklylygy we ösüş esasynda hoşniÿetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny ÿola goÿmaga çalyÿanlygyny iş ÿüzinde tassyklaÿar.

Ylalaşdyryjylyk ÿörelgelerine eÿermek bilen,Türkmenistan BMG-niň aziÿa we ÿuwaş okeÿan sebtinde parahatçylyk we ÿaragsyzlanmak boÿunça sebitleÿin merkeziniň çärelerine işjeň gatnaşÿar.1996-njy ÿylyň Ruhnama aÿynda biziň ÿurdumyz Nÿu-ÿorkda Ÿadro ÿaragyny ÿaÿratmazlyk hakyndaky ähliumumy şertnama gol çekdi.1997-nji ÿylda Türkmenistan billeşen milletler guramasynyň baş assambileÿasynyň merkezi aziÿada ÿadro ÿaragyndan azat zolagy döretmek hakyndaky teklibini goldady hem-de bu baradaky kararnamanyň düzjileriniň biri boldy.

2004-nji ÿylyň baÿdak aÿnyň 28-nde BMG-niň 2005-2009-njy ÿyllar üçin ösüşe ÿardam etmek baradaky Çarçualy magsatnamasyna (UNDAF)gol çekilmegi Türkmenistanyň BMG bilen hemmetaraplaÿyn hyzmatdaşlygyň aÿdyň mysaly boldy.BMG tarapyndan Kabul edilen müňÿyllygyň ösüş magsatlarynyň çäklerinde ählumumy wezipeleri çözmäge gönükdirilen bu magsatnamanyň “Türkmenistany ykdysady,syÿas we medeni daÿdan ösdürmegiň 2020-nji ÿyla çenli baş ugry” milli magsatnamasynda berkidilen Türkmenistanyň magsatlaryna we milli bähbitlerine doly laÿyk gelmegi şol resmi nama gol çekmegiň aÿratyn ähmiÿetini görkezÿär.

Biz XXI asyrda BMG-nyň ulgamunuň parasatly özgerdilmeginiň zerurlygy baradaky umumy pikri goldaÿarys.Biz BMG-ni özgertmegiň,ÿöne ony dünÿädäki ornuny pugtalandyrmaga we giage tarap özgertmegiň tarapdarydyrys.

BMG-niň ÿöriteleşdirlen edaralarynyň gurluşygynda we tutş işgärler düzmünde milletler bileleşigine gatnaşyjy ÿurtlaryň wekilçiligini mümkingadar artdyrmagy üpjin etmek hem örän möhümdir.Mundanda başga BMG-niň öz agza döwletlerinde bar bolan mümkinçilikleri has doly peÿdalanmagy zerurdyr meselem türkmenistan biziň paÿtagtymyzda BMg-niň agentleriniň baş merkezlerini we beÿleki esesy edaralary açmak arkaly sebitdäki işini giňeltmäge BMG-niň edaralaryna şertleri döretmäge taÿÿardyr.Munuň üçin bizde ähli mümkinçilikler,şol sanda ÿaşaÿyş jaÿ we hyzmat ulgamy bar.Şeÿle hem biz BMG-niň Türkmenistanyň çäklerinde ÿerleşen edaralary üçin aňrybaş mümkin bolan ykdysady ÿeňillikleri bermek hakynda meselä garamaga taÿÿardydys.Şeÿle çemeleşme BMG-niň ep-esli maliÿa serişdelerini tygşytlamaga mümkinçilik berer,şol sanda BMG-niň durmuşa geçirÿän magsatnamalaryna çäklerinde onuň tertipnamasynyň magsatnamalaryna laÿyk gelÿän derwaÿys messeleleri çözmäge gönükdirmek bolar.

2003-nji ÿylyň garaşsyzlyk aÿynda Aşgabatda dabalaryň öňüni almak we durnukly öşüş boÿunça maslahatyň Merkezi aziÿa üçin birinji taogyry BMG-nyň we ŸHHG-niň howandarlygynda geçirildi.Öňüni alyş diplomatiÿasynyň ulanÿan serişdelerinň netijeliligini pugtalandymak bilen baglanşykly,biz merkezi aziÿa sebitinde BMG-niň öňüni alyş diplomatiÿasy boÿunça merkeziniň döredilmegini maksadlaÿyk hasap edÿäris.Türkmenistan şol merkeziň biziň bitarap döwletimiziň paÿtagtynda ÿerleşdirilmegine doly ÿardam etmäge taÿÿardyr.Mergezi aziÿa döwletleriniň baştutanlarynň döredilmegide dünÿäniň şu künjeginde ynanyşmagy pugtalandyrmagyň magsatlaryna hyzmat edip biler,şeÿle maslahat dartgynlylygyň güçlenmeginiň we dawalaryň öňüni almakda netijeli serişde bolar.

Milletler billeleşiginň ähli agza döwletleriniň arasyda deň hukukly adatly hyzmatdaşlyşyklaryny ÿola goÿmak häzirki zaman dünÿäsiniň baş wezipeleriniň biri bolup durÿar munuň özi çözgütleri özide diňe bir baş assambileÿanyň derejesinde we däl eÿsem BMG-niň komutetlerinde komisÿalarynda we beÿleki edaralarynda çözgütleri Kabul edilen mahaly käbir ÿurlar ÿa-da döwletler toparlary tarapyndan emir etmäge edilÿän synanşyklarň, Özüde şeÿlede synanşyklaryň halkara guramalarynyň, şol sanda BMG-niň abraÿa peÿdalanylyp edilmeginiň goşup deň hukukly we özara sarpa goÿmaga esaslnÿan hyzmatdaşlygyň umumylykda Kabul edilen kadalaryna we ÿörelgelerine asla ters gelÿänligini bellemek gerek.

BMG-niňagza döwletleriň öňüňde durÿan wezipeleriniň köpdürlülügi we çylşyrymlylygy äşgärdir. Olary dňe bilelikdäki tagallalar bilen ÿöne dünÿä billeleşiginiň agzasy bolan her bir ÿurdyň özboluşly ornuna we jogapkärçilige akyl ÿetirmek şertinde çözmek mümkindir parahatçylygy ykdysady,jemgiÿetçilik we medeni ösüşi pugtalandyrmagy magsat edinÿär Türkmenistan syÿasy işlere çemeleşmegiň hutn şeÿle ÿörelgesine eÿerÿär. BMG biziň ÿurdumyzyň onuň bilen sazlaşykly we peÿdaly hyzmatdaşlygy hemişe taÿarlanmagyna berk ynanyp biler.

Häzirki wagtda döwletleriň we olaryň baştutanlarynyň şeÿle hem uly halkara guramalarynyň täsiri we jogapkärçiligi ozal hemme wagtdakysyndan has ulydyr, olaryň adamlaryň häzirki geljekki nesilleriniň öňündäki borjy bolsa parahat ÿaşaşmagyň dartgynlykdan we zorlukdan saklanan ülňüsini döretmek ugrundaky onuň hadysalary pugtalandyrmakdan we ösdürmekden ybaratdyr. Durmuşyň öňe sürÿän derwaÿys talaby ÿurtlaryň arsynda täze bökdençlikleri döretmän, mümkin bolan halatlaryň ählisinde hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ÿola goÿmakdyr.

Biziň ÿurdumyzyň üÿtgewsiz çemeleşmesi dünÿäde täze, adalatly we ynanperwer tertibi ÿola goÿmak işinde iň ÿokary halkara guramasy hökmünde BMG-ni pugtalandyrmaga ÿardam bermekden ybaratdyr. Türkmenistan BMG-niň täsirini giňeltmek ugrunda, bu guramanyň ylalaşdyryjylyk mümkinçiliklerini artdyrmak ugrunda, ony ählumumy ösüşiň üÿtgeÿän şertlerine laÿyklykda mundan beÿläk-de ösdürmek ugrunda aÿgytly çykyş edÿär.