Pul

ÁáǎĈďĒģÌPul şeýle bir aýratyn haryt welin, beýleki ähli harytlar üçin umumy ekwiwalent hökmünde çykyş edýär. Pul umumy haryt alyş-çalşynda esasy wezipesini ýerine ýetirýär. Gadymy döwürde dürli harytlar pul roluny ýerine ýetirýärdi, mysal üçin mallar, mal derileri, palta we ş.m. Soň bolsa puluň roly gymmat bahaly metallar tarapyndan ýerine ýetirildi, sebäbi hilini ýitirmedi we pul çalyşmakda örän peýdalydy. Pul diňe bir haryt däl, onuň sosial gymmaty bar, ýagny ähli harytlary satyn almagyň serişdesi bolup hyzmat edýär.

Pul (Pars-Täj.) Merkezi Aziýanyň hanlyklarynda we Eastakyn Gündogaryň käbir ýurtlarynda ulanylýan mis teňňedir. Mysal üçin, 18-18-nji asyrda Kohan hanlygynda 1 pul 1 / 45-1 / 60 tanga, 1 pul Buharada 1/40 altyna, 1932-nji ýyla çenli Eýranda 1/40 kirana deň boldy. Pul, ähli harytlar we hyzmatlar alyş-çalyş edilýän, umumy ekwiwalent hökmünde ulanylýan we beýleki harytlaryň bahasyny görkezýän ýörite haryt; bazar ykdysadyýetiniň iň esasy guraly. Tebigatyna görä, puluň 3 dürli aýratynlygy bar: hemme zat üçin çalşyp boljak möhüm satyn alyş serişdesi, baýlygyň nyşany, zähmeti baha görnüşinde ölçän gural.

Pul alyş-çalyş, töleg, baha ölçegi, toplamak (baýlyk toplamak) ýaly funksiýalary ýerine ýetirýär. Gymmatlyk ölçegi - harytlaryň bahasy pul bilen ölçelýär. Beýleki harytlaryň bahasyny görkezýär; alyş-çalyş serişdesi - harytlar pul bilen satylýar; ýygnamak serişdesi - pul zähmeti öz içine alýandygy üçin baýlygyň umumy görnüşine öwrülýär. Harytlar bolsaÖndüriji harytlaryny satmasa we Pul bilen başga haryt satyn almasa, pul ýygnaýar. Pul ýygnamak üçin Piliň bahasyny goramak aýratyn möhümdir; töleg serişdeleri - harytlaryň söwdasy wagtynda ýüze çykýar, onda harytlar üçin töleg satyn alnan wagty däl-de, belli bir wagtdan soň amala aşyrylýar. Pul, halka satylan harytlar we hyzmatlar üçin tölenende, karzy üzülende töleg serişdesi hökmünde çykyş edýär. Puluň bu funksiýasy, dolanyşykdaky dürli karz gurallaryny - wekselleri, çekleri, banknotlary döredýär. Pul görnüşine görä, ol nagt pullara (göze görnüp duran görnüşde, ýagny kagyz, teňňeler) we nagt däl pullara (göze görnüp duran görnüşi bolmadyk pullara) bölünýär we häzirki hasapdan bir hasabyňy geçirmek we ýazmak arkaly hereket edýär. başga birine bank). Geleşikleriň gerimine görä milli walýuta (esasan ýurduň çäginde hereket edýär), halkara ýa-da ýurtara (halkara) pullara bölünýär. ýörite berlen dünýä pullary ýok, ýöne umumy uniwersal töleg serişdeleriniň roly iň ýokary baha, erkin konwertirlenýän pul bilen oýnaýar. Häzirki wagtda ABŞ-nyň dollary, Iňlis funty, ýapon ýeni we ýewro, 2002-nji ýylyň ýanwar aýynda dolanyşyga girizilen Ýewropa Bileleşiginiň ýurtlarynyň walýutasy dünýä walýutasy bolup hyzmat edýär.