Arap dili

Arapça ; العربية Al-arabiyya
Aýdylyş:	[arabiyya]
Gürlenilýär:	Saud Arabystan, Müsür
Jemi gürleýän sany:	≈240 million adam
Dil maşgalasy:	Semit dili; Arapça
Ýazylyş düzgüni:	Arap elipbiýi (Arap harfy)
Resmi ýagdaýy
Resmi dil:	Saud Arabystan, Müsür, ...
Sazlaýjy:	Organisation of Islamic Cooperation
Dil kod
ISO 639-1:	ar
ISO 639-2:	ara
ISO 639-3:	ara
	1. Ýaşyl reňk — resmi dil.; 2. Gök — Ýurduň aglaba böleginiň dili.
	Bellik: IPA fonetik simwollary Unicode görnüşinde bu sahypada bolmagy mümkin.

Arap dili (اللغة العربية‎ — [al-lugatu-l-‘arabiyyah] ^(diňlemek)) —Afraziýa dil maşgalasynyň sami şahasyna degişli dil. Arab dili 280 million adam üçin ene dilidir we ýene 50 million adam ony ikinji dil hökmünde ulanýarlar. Ýazuwy arap elipbiýiniň esasynda. Bu dil 26 döwletiň resmi dili we Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambeýasynyň 6 sany resmi we iş dilleriniň biri. Arap dili şu ýurtlarda resmi: Oman, Birleşen Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Bahreýn, Kuweýt, Saud Arabystany Patşalygy (SAP), Yrak, Ýemen, Iordaniýa, Siriýa, Lübnan, Ysraýyl, Müsür, Sudan, Eritreýa, Jibuti, Somaliýa, Somaliland, Komor adalary, Libiýa, Çad, Tunis, Jezair, Fas, Günbatar Sahara, Muritaniýa.

Hat ýazuwEdit

Arapça hat sagdan çepe ýazylýar. Arapçada baş harp ýok, ýagny adamyň ady bolsun ýa-da şoňa meňzeş uly ýazylýan harplaryň hemmesi şol bir deňlikde ýazylýar. Arap dilinde (ـه‎ — h) we (ـة‎ — t) harplar haýsy hem bolsa sözüň ýa-da sözlemiň iň soňky sözüniň soňunda gelse ol harpa we yzynda duran çekimlä ses berilmeýär.

Mysal üçin:

اللَّه‎ — Alla — ýeketäk Hudaý.
قِيَامَة‎ — kyýämä — direliş.
كَمِهَ‎ — kämi — körlük.

Arap dilinde sözlemde haýsy sözüň başynda ٱلـ‎ — äl bar bolsa, onda şol sözüň öňündäki söz bilen birikdirilip okalýar. Ýagny başdaky [ä] harpy taşlanyp, öňdäki sözüň soňky çekimlisi okalýar. Meselem:

(بِسْمِ ٱللَّهِ‎ — Bismillä).

Eger-de (◌ّ — şäddä) [äl]-iň yzynda bar bolsa, onda [äl] hem taşlanyp L harpa derek şäddäniň duran harpy okalýar. Meselem:

إِذَا ٱلشَّمۡسُ كُوِّرَتۡ‎ — izäş şämsu kuwwiråt — Gün düýrülip, gatlanan wagty!^[1]

HarplykEdit

Arap harplygy^[2]
№	Harfyň ady	Berýän sesi	Harpyň sözdäki ýeri
№	Harfyň ady	Berýän sesi	soňynda	ortasynda	başynda	aýratynlykda
1	älif	ä, a	ـا	ـا	ا	ا
2	bä	b	ـب	ـبـ	بـ	ب
3	tä	t	ـت	ـتـ	تـ	ت
4	sä	s	ـث	ـثـ	ثـ	ث
5	jim	j	ـج	ـجـ	جـ	ج
6	hä	h	ـح	ـحـ	حـ	ح
7	ho	h	ـخ	ـخـ	خـ	خ
8	däl	d	ـد	ـد	د	د
9	zäl	z	ـذ	ـذ	ذ	ذ
10	roa	r	ـر	ـر	ر	ر
11	zäý	z	ـز	ـز	ز	ز
12	sin	s	ـس	ـسـ	سـ	س
13	şin	ş	ـش	ـشـ	شـ	ش
14	sod	s	ـص	ـصـ	صـ	ص
15	ǳod	ǳ	ـض	ـضـ	ضـ	ض
16	to	t	ـط	ـطـ	طـ	ط
17	zo	z	ـظ	ـظـ	ظـ	ظ
18	‘aýn	‘	ـع	ـعـ	عـ	ع
19	g‘åýn	g	ـغ	ـغـ	غـ	غ
20	fä	f	ـف	ـفـ	فـ	ف
21	kof	k	ـق	ـقـ	قـ	ق
22	käf	k	ـك	ـكـ	كـ	ك
23	läm	l	ـل	ـلـ	لـ	ل
24	mim	m	ـم	ـمـ	مـ	م
25	nun	n	ـن	ـنـ	نـ	ن
26	hä	h	ـه	ـهـ	هـ	ه
27	wäw	u, w	ـو	ـو	و	و
28	ýä	i, ý, y	ـي	ـيـ	يـ	ي

Çekimli belligiEdit

Hereket ýa-da häräkä (arap. حَرَكَة‎‎) — adatça arap harplarynda beýle çekimli goýulmaýar. Diňe Kuranda şuňa meňzeşlerde goýulýar. Sebabi araplardan beýlekiler olary onsuz okap bilmeýär, we ol sözler çekimli goýulmanda başga many berip bilýär.

َ◌ — (arap. فَاتِحَة‎‎) — fäthä (berýän sesi: ä,a);
ِ◌ — (arap. كَسْرَة‎‎) — käsra (berýän sesi: i,y);
ُ◌ — (arap. ضمة‎‎) — dämmä (berýän sesi: u);
ْ◌ — (arap. سُكُون‎‎) — sukun (sessiz). Köne sukun ۡ◌

KalligrafEdit

Arap sanlaryEdit

Arap sanlary latyn sanlary ýaly tertipde ýazylýar. Meselem: 10 — ١٠‎
531 — ٥٣١‎

Sanlar
latyn	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
arap	٠	۱	۲	٣	٤	٥	٦	٧	۸	٩
pars	٠	۱	۲	٣	۴	۵	۶	٧	۸	٩

UnicodeEdit

Aşakda goşmaça harplar we simbollar görkezlen.

	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	A	B	C	D	E	F
0600	؀	؁	؂	؃								؋	،	؍	؎	؏
0610	ؐ	ؑ	ؒ	ؓ	ؔ	ؕ						؛			؞	؟
0620		ء	آ	أ	ؤ	إ	ئ	ا	ب	ة	ت	ث	ج	ح	خ	د
0630	ذ	ر	ز	س	ش	ص	ض	ط	ظ	ع	غ
0640	ـ	ف	ق	ك	ل	م	ن	ه	و	ى	ي	ً	ٌ	ٍ	َ	ُ
0650	ِ	ّ	ْ	ٓ	ٔ	ٕ	ٖ	ٗ	٘	ٙ	ٚ	ٛ	ٜ	ٝ	ٞ
0660	٠	١	٢	٣	٤	٥	٦	٧	٨	٩	٪	٫	٬	٭	ٮ	ٯ
0670	ٰ	ٱ	ٲ	ٳ	ٴ	ٵ	ٶ	ٷ	ٸ	ٹ	ٺ	ٻ	ټ	ٽ	پ	ٿ
0680	ڀ	ځ	ڂ	ڃ	ڄ	څ	چ	ڇ	ڈ	ډ	ڊ	ڋ	ڌ	ڍ	ڎ	ڏ
0690	ڐ	ڑ	ڒ	ړ	ڔ	ڕ	ږ	ڗ	ژ	ڙ	ښ	ڛ	ڜ	ڝ	ڞ	ڟ
06A0	ڠ	ڡ	ڢ	ڣ	ڤ	ڥ	ڦ	ڧ	ڨ	ک	ڪ	ګ	ڬ	ڭ	ڮ	گ
06B0	ڰ	ڱ	ڲ	ڳ	ڴ	ڵ	ڶ	ڷ	ڸ	ڹ	ں	ڻ	ڼ	ڽ	ھ	ڿ
06C0	ۀ	ہ	ۂ	ۃ	ۄ	ۅ	ۆ	ۇ	ۈ	ۉ	ۊ	ۋ	ی	ۍ	ێ	ۏ
06D0	ې	ۑ	ے	ۓ	۔	ە	ۖ	ۗ	ۘ	ۙ	ۚ	ۛ	ۜ	۝	۞	۟
06E0	۠	ۡ	ۢ	ۣ	ۤ	ۥ	ۦ	ۧ	ۨ	۩	۪	۫	۬	ۭ	ۮ	ۯ
06F0	۰	۱	۲	۳	۴	۵	۶	۷	۸	۹	ۺ	ۻ	ۼ	۽	۾	ۿ

KlaweturaEdit

Klawetura (Windows)

Klawetura (Mac OS)

Arapça ýazaýan maşyn

Şeýle-deEdit

IPA-AR

BellikEdit

↑ Kuran sura №81, aýat №1.
↑ https://elar.urfu.ru/bitstream/10995/55423/1/978-5-7996-2181-0_2017.pdf

SalgylanmalarEdit

GoşmaçaEdit

[1] Kuran sura №81, aýat №1.

[2] ttps://elar.urfu.ru/bitstream/10995/55423/1/978-5-7996-2181-0_2017.pdf

[1]

[2]

Arapça العربية Al-arabiyya
Aýdylyş:	[arabiyya]
Gürlenilýär:	Saud Arabystan, Müsür

Jemi gürleýän sany:	≈240 million adam
Dil maşgalasy:	Semit dili Arapça
Ýazylyş düzgüni:	Arap elipbiýi (Arap harfy)
Resmi ýagdaýy
Resmi dil:	Saud Arabystan, Müsür, ...
Sazlaýjy:	Organisation of Islamic Cooperation
Dil kod
ISO 639-1:	`ar`
ISO 639-2:	`ara`
ISO 639-3:	`ara`
1. Ýaşyl reňk — resmi dil. 2. Gök — Ýurduň aglaba böleginiň dili.
Bellik: IPA fonetik simwollary Unicode görnüşinde bu sahypada bolmagy mümkin.