Atajan Tagan

Atajan Tagan, Türkmenistanly ýazyjy.

Atajan Tagan
Atajan Tagan
Doglan wagty we ýeri	Maý 15, 1940(1940-05-15) Murgap etraby, Mary welaýaty, Türkmenistan
Käri	ýazyjy
Dili	türkmençe
Milleti	türkmen
Žanrlary	Roman, kyssa, esse
Edebi hereket	Realizm
Esasy eserleri	Lal perişde Aglasy gelýäň ak bulut Gowşut Han Keseki 40 ýylda ýazylan kitap

Ömri we döredijiligi

Ussat ýazyjy Atajan Tagan 1940-njy ýylyň 15-nji maýynda, Türkmenistanyň Mary welaýatynyň Murgap etrabynda daýhan maşgalasynda dünýä indi. Kakasy Tagan Öwez 1943-nji ýylda Beýik Watançylyk urşynda Orýol şäherinde wepat boldy. Geljekki ýazyjy Mary şäherindäki 10-njy orta mekdebi tamamlady. Okuwynyň arasynda iki ýyl Sowet goşunynyň hatarynda gulluk etmek bilen 1967-nji ýylda Moskwanyň Edebiýat institutyny tamamlady. Şol ýyl hem Türkmenistan Ýazyjylar guramasy ony SSSR Ýazyjylar birleşigine türkmen edebiýaty boýunça geňeşçi wezipesine Moskwa şäherine işe ýollady we şol ýerde ol 1993-nji ýyla çenli, Türkmenistana gaýdyp gelýänçä işleýär.

Atajan Tagan türkmen, rus, bolgar, täjik, gyrgyz dillerinde jemi 620.000 ekz. tiraž bilen çap bolan 15-den gowrak kitabyň awtory. Onuň iň gowy powestleri we hekaýalary “Družba narodow”, ”Ogonýok”, “Znamýa”, ”Oktýabr” ýaly meşhur jurnallarda çap edildi, hekaýalarynyň birnäçesi ( esasanam “Uruş haçan gutarýar” hekaýasy) dünýä dilleriniň onlarçasyna terjime edildi. Hekaýa janrynyň ussady hökmünde A.Taganyň Berlinde, Budapeştde ýörite “Hekaýa agşamy” geçirildi.

A.Taganyň eserleriniň esasynda “Babagambaryň gaýdyp gelmegi”, “Takdyr”,”Tentek”,“Ogul”(“Ak maýanyň ýoly”) çeper filmleri surata düşürildi, ”Söýgüniň haky üçin” (“Uruşdan soňky söweş”), “Padymanyň tallary”, “Gaýnene“ (“Gaýnene” Gyrgyzystanda hem oýnaldy), “Iň owadan gyz” spektakllary teatrlaryň sahnasynda goýuldy. Onuň “Keseki” (“Pereňli ýesiriň ýatlamasy”) taryhy romany esasynda döredilen spektakl köp ýyllar bäri Aşgabadyň A.S. Puşkin adyndaky rus döwlet drama teatrynda sahnadan düşmän gelýär.

Atajan Tagan Jek Londonyň, E. Hemingueýiň, Ç. Aýtmatowyň, W.Rasputiniň, I.Turgenewiň, M. Lukoniniň, W. Şukşiniň hem başga-da birnäçe rus ýazyjylarynyň eserleri bilen türkmen okyjylaryny tanyşdyrdy.

A.Tagan Halkara ýazyjylar birleşiginiň agzasy. Ol türkmen-rus medeni gatnaşygynyň ösmegine goşan goşandy üçin Russiýa Federasiýasynyň Prezidentiniň permany bilen “Russiýa Federasiýasynyň at gazanan medeniýet işgäri” diýen hormatly at berilen ilkinji türkmenistanlydyr. Kino hem teatr suhgaty ugrunda bitiren işleri üçin Tükmenistanyň Prezidentiiň permany bilen A.Tagana “Türkmenistanyň sungatda at gazanan işgäri” diýen hormatly at berildi. Häzirki wagtda ýazyjy "Dünýä edebiýaty" žurnalynda işleýär. Bu ýerde häli-şindi onuň dünýä edebiýatynyň dürdäne eserlerinden eden terjimeleri çap edilýär. Ýakyn wagtda ýazyjy Özbegistanyň "Johon edebiýoty" žurnalynda özüniň "Keseki" atly täze döreden taryhy-dokumental eserini çap etdirdi. Bahym bu eser kitap bolup, türkmen okyjylaryna-da ýetiriljekdigi şübhesiz. Ondan daşary hem Garagum žurnalynda ýazyjynyň "40 ýylda ýazylan kitap" atly gündelik-essesinden parçalar çap edilýär.

Eserleri

1. Sallançak mukamy, powest
2. Lal perişde, powest
3. Aglasy gelýäň ak bulut, powest
4. Aýylganç baharyň jybarly güni, powest
5. Serwi gelin ( “Uruşdan soňky söweşiň” täzeden ýazylan nusgasy) powest
6. Ýalňyzlyk, powest
7. Jennet derwezesiniň açary, powest
8. Ogul, (Gyzdurdy enäniň ogly) powest
9. Hasaplaşyk pursaty, powest
10. Mähnet dünýädäki kiçijik jaý, powest
11. Keseki (Pereňli ýesir), roman
12. Gowşut han ( “Saragt galasynyň” täzeden işlenen nusgasy)
13. 40 ýylda ýazylan kitap, ýatlama—esse

Hekaýalar:

1. Uruş haçan gutarýar
2. Ýekşenbe güni öýleden soň
3. Sazyň piri nirede
4. Ýedi derýanyň aňyrsynda
5. Kim günäkär?
6. Goňşy gelin
7. Hojaýyn
8. Şol agşam ýagyş ýagypdy
9. Awda
10. Goja, çoluk, Garagöz
11. Wekil ýegen ogul öýerýär
12. Gara garganyň gözlegi
13. Possun
14. Nowruzda satylan gyzyl alma
15. Çekir Goşanyň aladay
16. Leksiýa
17. Sergin şemal
18. Gara pagta
19. Ülker bireýýäm ýaşypdy
20. Gara seçekli arzan ýaglyk
21. Hajy aga
22. Ak çeşmäniň aýdymy
23. Annagül
24. Gara dogan
25. Ýazylmadyk hat
26. Bossan ene
27. Üç aýlyk bagt
28. Ykbal köçesi
29. Galada
30. Köne goňşy
31. Ýekegöz
32. Halanmaýan adam
33. Ajal bilen duşuşyk
34. Gijeki waka
35. Hassalyk
36. Süýji kekre
37. Iň soňky kempir
38. Gök derwezä barýan köçe
39. Toýçy
40. Otly geçip barýar
41. Ägä
42. Tersmaňlaý
43. Bugdaýreňk gyz
44. Ahyrzaman
45. Sähra balasy
46. ”Tamdyr”
47. ”Kleptomaniýa”