Ganja

Ganja (azerb. Ganja; 1804-1918-nji ýyllarda Elizawetpol, 1935-89-njy ýyllarda Kirowabat) — Ganjachay derýasynyň kenarynda ýerleşýän Azerbaýjan Respublikasyndaky şäher. Ilaty 344108 müň adam (2021).

Ganja (azerb. Gəncə) Tugra Ýurt AzarbeýjanAzarbeýjan Koordinatlar 40°40′58″ dg. g. 46°21′38″ gd. u.40.68278° dg. g. 46.36056° gd. u. / 40.68278; 46.36056    Häkim Niyazi Bayramov Düýbi tutuldy 660 Ilkinji agzalma 836 Meýdan 298 km² Resmi dil Azerbaýjan dili Ilat 331 400 Sagat guşaklygy UTC+04:00 Poçta indeksleri AZ2000 Resmi saýt ganja-ih.gov.az Karta

Geografiýa

Ol Ganja-Gazak düzlüginde, Kiçi Kawkazyň demirgazyk-gündogar dag eteklerinde, Kura basseýniniň Ganjachay derýasynda ýerleşýär. Taryhy Arran welaýatynyň merkezi. Dolandyryş sebiti hökmünde, degişli ýerli dolandyryş bilen bilelikde iki şäher etrabyny (Kapaz - 178,5 müň ilat, Nizomi - 164,5 müň ilat) we şäher görnüşli Hajigent şäherçesini öz içine alýar.

Dolandyryş bölümi

1861-nji ýyla çenli şäher Ganja derýasynyň iki gapdalynda ýerleşip, üç etrapdan ybaratdy: derýanyň sag kenarynda - Kelissa-Kend etraby (ybadathana obasy), çepde esasan musulman, gala we Ganja bilen Noraşenskiý etrabyny (täze şäher) goşdy. Şäheriň bu üç bölegi tegelek diňler bilen diwar bilen gurşalandyr.

Taryhy

Irki asyrlar

Ganja Uly küpek ýolundaky amatly geografiki ýerleşişi sebäpli şäher hökmünde ýüze çykdy. Taryhçy Hamdallah Mustaufi Arabystanyň Ganja şäheriniň 659-660-njy ýyllarda (ýagny Gündogar Kawkazyň ilkinji arap çozuşlary wagtynda) döredilendigine şaýatlyk edýär, ýöne jikme-jiklikleri bermeýär.

X asyrda möhüm ähmiýete eýe bolan Partaw (häzirki Barda) şäheriniň ornuny tutup, esasy Aran şäherine öwrüldi. 970-nji ýyllardan Ganja 1063-nji ýylda bu ýerde gala guran Şeddadid ştatynyň paýtagtydy. 1075-nji ýylda şäher Seljuklar tarapyndan basyp alyndy, soňra Ildegizidler döwletiniň paýtagty we Arran sebitiniň merkezi boldy.

1139-njy ýylda şäher ýer titremesi bilen weýran boldy. 1221-nji ýylda Ganja mongollary töledi, ýöne 1235-nji ýylda, 1231-nji ýyldaky gozgalaňdan soň olar tarapyndan ýok edildi. XVI-XVII asyrlarda. şäher Safawid döwletiniň bir bölegi hökmünde Karabak beylerbiniň merkezi bolupdyr.

1747-nji ýyldan 1804-nji ýyla çenli şäher Ganja hanlygynyň paýtagty hökmünde tanaldy, soňra Elizawetpol welaýatynyň merkezi (1840-1929), Elizawetpol etrabynyň merkezi (1840-1929), Gürjüstan-Imereti welaýatynyň etrap şäherine öwrüldi. Azerbaýjan Demokratik Respublikasynyň (1918) we Ganja sebitiniň (1952-1953) wagtlaýyn paýtagty.

Din

Şäherde 6 mesjit, 2 ybadathana, 5 yslam we 3 hristian dini jemagaty, şeýle hem 51 sany jemgyýetçilik guramasy bar.

Ilaty

2020-nji ýylyň 1-nji ýanwaryna çenli Ganjanyň ilaty 335,6 müň adam.

Ylym we bilim

Ganja, Azerbaýjanda ylym we bilim merkezlerinden biridir. Şäherde 3 sany ýokary okuw mekdebi bar. Azerbaýjan döwlet oba hojalygy uniwersiteti, Ganja döwlet uniwersiteti, Azerbaýjan tehnologiýa uniwersiteti. Şäherde 10-dan gowrak orta ýörite bilim edarasy bar: Hünär mekdepleri, tehniki mekdepler, mekdepler we kollejler, şeýle hem köne sport mekdebiniň çäginde gurulýan täze bina Ganja futbol akademiýasy.

Transport

1933 yildan 1976 yilgacha shaharda tramvay tizimi mavjud edi.

1955-nji ýyldan 2004-nji ýyla çenli trolleýbus işledi.

2019-njy ýylda Ganja awtoulag zawodynda ýygnanyşygynyň soňraky guramasy bilen Ganja 4 sany Belarus elektrik awtobusyny AKSM-E321 bilen üpjün etmek barada şertnama baglaşyldy.

Ganja şäherinde 2007-nji ýylda halkara derejesini alan raýat howa menzili bar.

Ganja şäherinden Kiýew, Moskwa, Nahiçewan, Sankt-Peterburg, Krasnoýarsk we Stambula uçuşlar bar.

Şäherde Baku bilen Tbilisi birleşdirýän demir ýol menzili bar

Galereýa

• 
  Ganja ýerli taryhy muzeýi
• 
  Ylymlar akademiýasynyň Ganja bölümi
• 
  Şäher merkezi
• 
  Ganja çüýşeli öý
• 
  "Han bagy" seýilgähi
• 
  Aleksandr Newskiý buthanasy
• 
  Gurjak teatry binasy
• 
  Europeanewropa stilindäki hammam, XIX asyr
• 
  Ganja döwlet filarmoniýasy
• 
  Jawad Hanyň diwany
• 
  Israfil Mammadowyň öý muzeýi
• 
  Jawad Han köçesi
• 
  Agşam Jawad Han köçesi
• 
  Şehitler seýilgähi
• 
  Nizami Ganjavi seýilgähi
• 
  Şah Abbas meýdany

Edebiýat

• Həsənbala Sadıqov. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Gəncədə qəbul etdiyi hüquqi aktlar və onun tarixinin izahlı xronologiyası (1918-1920). Gəncə, 2018. 175 səh. — İJBN 5-8066-1638-41 (azerb. )
• Mərdan Məmmədov. Təsviri incəsənətin yaradıcılıq janrları (Gəncə abidələri). Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı. Bakı,2021.231 səh. — ISBN 978-625-8213-15-7 (azerb. )

Daşarky baglanyşyklar

• City administration
• Ganja at the Azerbaijan Development Gateway