Özbegistan Professional Futbol Ligasy
Özbegistanyň professional futbol ligasy (özb. Oʻzbekiston Professional Futbol ligasi) gysgaça aýdylanda, UzPFL — Özbegistanyň çäginde futbol toparlarynyň arasynda professional futbol ýaryşlarynyň geçirilmegini utgaşdyrýan guramadyr. 2008-nji ýylda Aziýa Futbol Konfederasiýasynyň teklibi boýunça Özbegistanyň Futbol Federasiýasyndan aýratyn gurama hökmünde aýryldy.
Super ligada, Pro ligada, Birinji ligada, Futsal ýokary ligasynda we Birinji ligada, Özbegistan kubogynda, liganyň kubogynda, Özbegistanyň Super kubogynda, Özbegistan U-19 we Özbegistan U-21 çempionatlary we şuňa meňzeş professional futbol ýaryşlary. Futbol klublarynyň arasynda ýaryşlary gurnaýan we geçirýän, sport we guramaçylyk-dolandyryş işleri we özara gatnaşyklar barada ýol görkezýän gurama.
Ygtyýarnamalaşdyrmak boýunça Aziýada öňdebaryjy ligalardan biridir.
2024-nji ýylyň mart aýyna çenli Özbegistanda bäş kompaniýa liganyň resmi hemaýatkäri.
Taryh düzet
1992-nji ýylda Özbegistan Futbol Federasiýasynyň guramaçylyk düzüminiň bir bölegi bolup, Özbegistanda professional futbol ýaryşlaryny guramak üçin jogapkär bölümdi. 2008-nji ýylyň başynda Aziýa Futbol Konfederasiýasy Özbegistan Futbol Federasiýasyna Professional Futbol Ligasyny aýratyn gurama hökmünde aýyrmagy maslahat berdi. Özbegistanyň Futbol Assosiasiýasynyň we Futbol Klublarynyň umumy ýygnagynda 2008-nji ýylyň 20-nji iýunynda döredildi we 2-nji iýulda Özbegistan Respublikasynyň Adalat ministrligi tarapyndan hasaba alyndy. 2023-nji ýylyň 10-njy ýanwarynda Bütindünýä Professional Futbol Ligalarynyň Assosiasiýasynyň agzasy boldy.
Maksady we wezipeleri düzet
Özbegistan Professional Futbol Ligasynyň esasy maksady, degişlilikde Özbegistan Respublikasyndaky futbol toparlarynyň arasynda Super ligany, Pro ligany, Birinji ligany, Futsal ýokary ligasyny we birinji ligasyny, Özbegistanyň kubogyny, liganyň kubogyny, super kubogyny futbol guramakdyr. Özbegistandan, Özbegistanyň ähli ýaş kategoriýalary we beýleki professional futbol Bu ýaryşlaryň geçirilmegini utgaşdyrmak, futbol klublarynyň arasynda ýaryşlar guramak we geçirmek, sport, guramaçylyk-dolandyryş işleri we özara gatnaşyklar barada görkezme bermekden ybaratdyr.
Başçylar düzet
Farhod Magometow 2008-2017-nji ýyllarda guramanyň ilkinji başlygy bolup işledi. 2017-nji ýylyň sentýabr aýyndan 2019-njy ýyla çenli Amon Gafurow bu gurama ýolbaşçylyk etdi. Soň bolsa, 2019-2020-nji ýyllarda bu gurama Dawron Şokurbanow ýolbaşçylyk etdi. 2020-nji ýyldan 2022-nji ýyla çenli wagtlaýyn baş müdir bolup işlän Diýar Ymamhojaýew 2022-nji ýylda guramanyň baş müdiri wezipesine bellendi.
| Ady | Surat | Bellendi | Çykdy |
|---|---|---|---|
| Farhod Magometov[1][2] | 04.09.2008 | 04.09.2017 | |
| Omon G‘ofurov[3] | 04.09.2017 | 17.06.2019 | |
| Davron Shoqurbonov[4] | 17.06.2019 | 26.05.2020 | |
| Diýar Ymamhojaýew[5] | 26.05.2020 | Şu wagta çenli |
Erine ýetiriji komitet düzet
Diýar Ymamhojaýew, Baş direktor.
Odil Ahmedow, Erine ýetiriji komitetiň agzasy, Özbegistan Futbol Assosiasiýasynyň wise-prezidenti.
Aziza Tatlimuratowa, Erine ýetiriji komitetiň agzasy, Özbegistan Futbol Assosiasiýasynyň Aýallaryň Futbol Ösüş Bölüminiň başlygy.
Olimhan Ahmedow, Erine ýetiriji komitetiň agzasy, „Turan“ futbol klubynyň prezidenti.
Tolabek Akramow, Erine ýetiriji komitetiň agzasy, „Lokomotiw-Daşkent“ futbol klubynyň prezidenti.
Bahadir Mirzaýew, Erine ýetiriji komitetiň agzasy, „AGMK“ futbol klubynyň baş müdiri.
Aliisher Yusupow, Erine ýetiriji komitetiň agzasy, „Nasaf“ futbol klubynyň dolandyryjysy.
Maksud Kerimow, Erine ýetiriji komitetiň agzasy, „Nasaf“ futbol klubynyň baş müdiri.
Oýbekhan Ibrahimhanow, Erine ýetiriji komitetiň agzasy, Özbegistanyň Professional futbol ligasynyň hukuk geňeşçisi.
UzPFL-iň ygtyýaryndaky ýaryşlar düzet
Özbegistanyň futbol çempionaty düzet
Coca Cola Super League, professional futbol klublarynyň gatnaşýan Özbegistan futbol ýaryşlary ulgamyndaky iň ýokary bölüm. 1992-nji ýylda „Olyi ligasy“ ady bilen döredildi. Jemi 14 topar gatnaşar. Çempionat mart-noýabr aýlarynda geçiriler we her topar 26 oýun oýnar. 2018-nji ýyla çenli bu ýaryş resmi taýdan “Oli ligasy” diýlip atlandyryldy. 2019-njy ýyldan başlap, baş hemaýatkäri ilki “Pepsi Super ligasy”, soň bolsa 2020-nji ýyldan “Coca Cola Super League” diýlip atlandyrylar. Özbegistanyň çempionatlarynyň taryhynda jemi 41 klub gatnaşdy we olaryň diňe 7-si çempionlyk münberine çykdy: "Pahtakor" - 14 gezek, "Neftçi" - 5 gezek, "Bunyodkor" - 5 gezek "Lokomotiw". - 3 gezek, "Dostlik" - 2 gezek, MHSK - 1 gezek, "Navbahor" - 1 gezek. Dürli ýyllarda Özbegistan çempionatynda toparlaryň sany başgaça boldy. Ilkinji ýyllarda çempionata 16 topar gatnaşdy, soň dürli ýyllarda toparlaryň sany 14, 18 we 20 boldy. 2018-nji ýylda çempionat toparlarynyň sany bir gezek 12 boldy.
Özbegistan kubogy düzet
Özbegistan Professional Futbol Ligasy tarapyndan gurnalan milli futbol kubogy ýaryşy. Özbegistan kubogy ýaryşlary 1992-nji ýyldan bäri gurnalýar. Bäsleşigiň ilkinji ýeňijisi Namangan şäheriniň Navbahor kluby. Özbekiton kubogynyň ýeňijileri AFK Çempionlar ligasyna gatnaşmaga hukuk alýarlar.
Liga kubogy düzet
Özbegistan ligasynyň kubogy her ýyl erkekleriň futbol ýaryşydyr. Özbegistanyň Professional Futbol Ligasy we Özbegistan Futbol Assosiasiýasy tarapyndan 2010-njy ýyldan bäri geçirilýän bu bäsleşik 2016-2018-nji ýyllarda geçirilmedi. Özbegistan ligasynyň kubogy ilkinji gezek 2019-njy ýylda gurnaldy. Oňa esasan Özbek klublary, şeýle hem UzPFL-iň çakylygy boýunça Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň, Türkmenistanyň we Gazagystanyň futbol klublary gatnaşar. Bäsleşigiň ilkinji ýeňijisi Daşkendiň “Pahtakor” toparydyr.
Pro ligasy düzet
PFL ýolbaşçylarynyň kararyna görä, 2017-nji ýylyň 21-nji noýabrynda Özbegistanyň Birinji ligasy 2018 möwsüminden başlap Özbegistanyň Pro ligasy diýlip resmi taýdan üýtgedildi. Liganyň topary 18-den 16-a çenli azaldyldy.
Birinji ligasy düzet
2010-njy ýyldan bäri işleýär. 2010 möwsüminden bäri ilkinji liganyň ýaryşlary iki sebite: gündogar sebit we günbatar sebitlere bölündi. Gündogar sebit toparlary Andijan, Namangan, Fergana we Daşkent sebit futbol klublaryndan durýar. Günbatar sebitiň toparlary Syrdarya, Jizzakh, Navoi, Samarkand, Kaşkadarya, Surkhandarya, Buhara, Horezm sebitleri we Garagalpakstan respublikasynyň futbol klublaryndan durýar. Her sebitde gatnaşýan toparlaryň sany: 12.
Özbegistanyň Birinji ligasy öň futbol ulgamynda ikinji derejeli ýaryş bolup hyzmat edipdi. 2018-nji ýylda Pro ligasy döredilenden soň, Birinji liganyň 2020-nji ýyldan bäri üýtgedilip gurulmagy we häzirki wagtda ýurtda üçünji derejeli ýaryş.
Ikinji ligasy düzet
Özbegistanda 4-nji derejeli futbol ligasy (Superligadan we Pro-ligadan soň). 2020-nji ýylda Birinji liganyň döremezinden ozal 3-nji ýeri eýeledi.
Özbegistan PFL Futbol Assosiasiýasynyň we sebitdäki şahamçalarynyň gözegçiligi astynda geçirildi. U-21 çempionaty
Super liganyň toparlarynyň ýaşlar toparlarynyň Özbegistanyň futbol ulgamynda oýnaýan ýaryşy. UzPFL-iň düzgünlerine laýyklykda, oňa 21 ýaş we ondan kiçi oýunçylar gatnaşar. U-21 çempionatynyň oýunlary esasy toparlaryň oýnundan bir gün soň geçiriler.
U-21 çempionaty düzet
Super liganyň toparlarynyň ýaşlar toparlarynyň Özbegistanyň futbol ulgamynda oýnaýan ýaryşy. UzPFL-iň düzgünlerine laýyklykda, oňa 21 ýaş we ondan kiçi oýunçylar gatnaşar. U-21 çempionatynyň oýunlary esasy topar oýunlaryndan bir gün soň geçiriler.
U-19 çempionaty düzet
19 ýaşa çenli ýaşlar milli ýygyndysy, ýaşlar futbol boýunça dünýä çempionatynda (U-20), 19 ýaşa çenli Aziýa çempionatynda (U-19) we beýleki ýaryşlarda Özbegistanyň abraýyny gorar. Super liganyň we Pro liganyň klublarynyň 19 ýaşa çenli toparlarynyň arasynda ýaryş. U-19 çempionaty 2021-nji ýylda esaslandyryldy. Onda iki ýokary bölümiň ähli klublary okuwçylary bilen ýeňiş üçin göreşer. Super liganyň we Pro liganyň klublarynyň 19 ýaşa çenli toparlarynyň arasynda ýaryş. U-19 çempionaty 2021-nji ýylda esaslandyryldy. Onda iki ýokary derejeli bölümiň ähli klublary okuwçylary bilen ýeňiş üçin göreşerler.
Aýallar premýer-ligasy düzet
Özbegistanyň iň güýçli zenan klublarynyň oýnaýan Özbegistan çempionatynyň iň ýokary bölümi. Bu ýaryş 1995-nji ýyldan bäri geçirilýär. Özbegistanyň zenan toparlarynyň çempiony Aziýanyň Aýallar Futbol Çempionlar ligasyna gatnaşmaga mümkinçilik alar. 2013-nji ýyl möwsüminden başlap, ýokary ligada diňe professional klublar gatnaşyp biler. 2011-nji ýyldan bäri Birinji liganyň toparlarynyň arasynda Özbegistanyň çempionaty geçirilýär. Gatnaşýanlaryň sany hemişelik däl. Professional klublardan başga-da, Düzgünnama doly berjaý edilse, gatnaşmaga rugsat berilýär. FIFA-nyň haýyşy boýunça 2023-nji ýyldan başlap aýal-gyzlar futbol ýaryşlary gönüden-göni Özbegistanyň Futbol Assosiasiýasy tarapyndan geçiriler.
Futals ýokary ligasy düzet
Özbegistanyň Futals çempionatynyň esasy bölümi. Oňa ýurduň iň güýçli futzal toparlary gatnaşar. Bäsleşik UzPFL tarapyndan aýratyn Düzgünnama esasynda geçirildi we ýeňiji topar ahyrsoňy Aziýanyň Futzal Çempionlar ligasyna gatnaşmaga hukuk alar.
Özbegistan Futbol kubogy düzet
Özbegistanyň Futzal kubogy, Futsal Oli ligasynyň we Futsal birinji ligasynyň toparlarynyň gatnaşýan her ýylky ýaryşydyr.
Futzal birinji ligasy düzet
Professional we ýarym professional futzal toparlary Birinji Futsal ligasyna gatnaşýarlar. Klublar Futsalyň birinji ligasynda ýer almak üçin bäsleşýärler.
Futzal U-18 çempionaty düzet
U-18 futzal çempionaty 2022-nji ýylda esaslandyryldy. Bäsleşik, Futsal ligasynyň klublary astynda 18 ýaşa çenli futzal oýunçylarynyň toparlarynyň gatnaşmagynda gurnalýar we Aziýa Futbol Konfederasiýasynyň Ygtyýarnamalaşdyryş işiniň şertlerinden biridir. Özbegistanyň Futzal ligasy 2007-nji ýyldan bäri geçirilýär. Häzirki wagtda Özbegistanda 18 ýaşa çenli 15 futzal topary bar.
Hemaýatkärler düzet
Özbegistan Professional Futbol Ligasy 2018-2019-njy ýyllarda Pepsi kompaniýasy bilen hyzmatdaşlyk etdi. 2019-njy ýyldan başlap, Coca-Cola Ichimligi Uzbekistan kompaniyasy Özbegistan Super ligasynyň baş hemaýatkäri boldy. Köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde we resmi çärelerde Özbegistan futbol çempionatynyň iň ýokary bölümine Coca-Cola Superligasy diýilýär. 2020-nji ýylda "Apex Insurance" ätiýaçlandyryş kompaniýasy bilen hyzmatdaşlygy ýola goýdy. Kompaniýa, ligada hasaba alnan 1500-den gowrak hünärmen üçin saglyk ätiýaçlandyryşyny berýär. 2023-nji ýylyň 16-njy martynda BMB Holding kompaniýasy Super liganyň resmi hemaýatkäri boldy. Şeýle hem, 2023-nji ýylyň dowamynda Olcha.uz maglumat portaly we “Centrum Air” hususy awiakompaniýasy Özbegistanyň Professional Futbol Ligasynyň hyzmatdaşlary boldy. 2024-nji ýylyň 28-nji fewralynda Özbegistanyň içerki enjamlar bazaryndaky iň uly marka bolan Artel, 2026-njy ýylyň ahyryna çenli Super liganyň baş hemaýatkäri boldy. Şu ýylyň 12-nji martynda “Uzcard” kompaniýasy Özbegistanyň Professional Futbol Ligasynyň resmi hyzmatdaşy boldy.
Salgylanmalar düzet
- ↑ Omad sizga, Farhod Magomedov // Diýar Ymamhojaýew
- ↑ Farhod Magomedov PFL direktorligidan bo‘shatildi
- ↑ PFL bosh direktori Omon G‘ofurov iste'foga chiqdi
- ↑ Rasman: Davron Shakurbanov O'zPFL bosh direktori vazifasini vaqtincha bajaruvchi etib tayinlandi
- ↑ Bukmekerlik idoralari, kelishilgan o‘yinlar va futboldagi korrupsiya. PFL rahbariyati bilan suhbat