Dunaý

Dunaý
Uzynlygy	2860 km
Basseýni	817 000 km2
Gada notece	200 km3
Gözbaşy	Schwarzwald
Aýagy	Gara deňiz
Ýurtlar	Germaniýa, Awstriýa, Slowakiýa, Wengriýa, Horwatiýa, Serbiýa, Bolgariýa, Rumyniýa, Moldowa, Ukraina

Dunaý derýasy (Irki Danuvius sözünden nemesçe: Donau, keltçe: *dānu, manysy "akmak", slowakça we polýakça Dunaj, wengrçe Duna, rumynça Dunărea, Frakiýa/Dakiýa dilindäki “Donaris/Donare” sözünden, gadymy skandinaw dilinde Duná, türkçe Tuna, gadymy grek dilinde Istros, slowençe Donava, horwatça Dunav, serbçe Дунав/Dunav, bolgarça Дунав, ukrainçe Дунай) Ýewropa Bileleşiginiň iň uzyn, Ýewropanyň bolsa Wolga derýasyndan soň ikinji iň uzyn derýasydyr.

Budapeştde Dunaý derýasy

Ol Germaniýanyň Schwarzwald tokaýlygyndan gözbaş alyp gaýdaýan kiçi Brigach we Breg derýalarynyň adybir Donaueschingen nemes şäherinde goşulmagy bilen Dunaý derýasy diýlip atlandyrylýar. Dunaý derýasy gündogara tarap 2550 km (1771 mil) çemesi akyp, birnäçe orta we merkezi ýewropa paýtagtlarynyň içinden geçýär we Rumyniýa bilen Ukrainada ýerleşýän Dunaý deltasynyň üsti bilen Gara deňze baryp guýýar.

Taryhda Rim imperiýasynyň gadymky sepgidi hökmünde tanalýan bu derýa on sany ýurduň içinden akyp geçýär – ýa-da olaryň serhediniň bir bölegini düzýär: Germaniýa (7.5%), Awstriýa (10.3%), Slowakiýa (5.8%), Wengriýa (11.7%), Horwatiýa (4.5%), Serbiýa (10.3%), Rumyniýa (28.9%), Bolgariýa (5.2%), Moldowa (1.7%), we Ukraina (3.8%). Mundan hem başga onuň basseýni ýene dokuz sany ýurdy öz içine alýar: Italiýa (0.15%), Polşa (0.09%), Şweýsariýa (0.32%), Çehiýa (2.6%), Sloweniýa (2.2%), Bosniýa we Gersegowina (4.8%), Montenegro, Makedoniýa respublikasy we Albaniýa (0.03%).

Ady

Visegrád, Wengriýa

Dunaý derýasy dürli dillerde dürlüçe atlandyrylýar:

• Iňlisçe: Danube
• Bolgarça: Дунав (Dunav)
• Çehçe, polýakça we slowakça: Dunaj
• Nemesçe: Donau
• Wengrçe: Duna
• Slowençe: Donava
• Horwatça: Dunav
• Serbçe: Dunav/Дунав
• Rumynça: Dunăre, Dunărea
• Rusça we ukrainçe: Дунáй (Dunay)
• Latynça: Danubius, Danuvius, Ister
• Gadymy grekçe: Istros
• Türkçe: Tuna

Esztergom we Štúrovo, Wengriýa we Slowakiýa

Dunaý derýasy aşakdaky ýurtlardan we dört sany paýtagt şäherden akyp geçýär. Şeýle hormat dünýä boýunça diňe Dunaý derýasyna degişlidir:

• Germaniýa
• Awstriýa
  • Wena
• Slowakiýa
  • Bratislawa
• Wengriýa
  • Budapeşt
• Horwatiýa
• Serbiýa
  • Belgrad
• Rumyniýa
• Bolgariýa
• Ukraina
• Moldowa

Dunaýyň esasy goşantlary

Ady	Dunaýa guýýan ýeri, kenary	Dunaýyň aýagyna çenli bolan daşlygy, km	Akyp geçýän ýurtlary (gözbaşdan başlap)	Uzynlygy, km
Iller	sag	~	Germaniýa	163
Lech	sag	~	Awstriýa, Germaniýa	285
Isar	sag	2281,7	Germaniýa	263
Inn	sag	2225,2	Şweýsariýa, Awstriýa, Germaniýa	525
Enns	sag	2111,8	Awstriýa	255
Morava	çep	1880,3	Çehiýa, Slowakiýa, Awstriýa	380
Rába	sag	1794,0	Awstriýa, Wengriýa	398
Váh	çep	1765,8	Slowakiýa	402
Hron	çep	1716,0	Slowakiýa	289
Ipel	çep	1708,2	Slowakiýa, Wengriýa	233
Dráva	sag	1382,5	Italiýa, Awstriýa, Sloweniýa, Wengriýa, Horwatiýa	720
Tisza	çep	1214,5	Rumyniýa, Ukraina, Slowakiýa, Wengriýa, Serbiýa	966
Sava	sag	1170	Sloweniýa, Horwatiýa, Bosniýa we Gersegowina, Serbiýa	940
Velika Morava	sag	1104,5	Serbiýa	563
Iskar	sag	637,3	Bolgariýa	368
Siret	çep	155,2	Rumyniýa	726
Prut	çep	134	Ukraina, Moldowa, Rumyniýa	950

Đerdap, Serbia

Dunaý derýasy Ulmda

Dunaý derýasy Wenada

Wena, Awstriýa

Bratislava