Daşoguz welaýaty Türkmenistanda administratiw bölek.

Daşoguz
Daşoguz
Ýurt
Türkmenistan
Paýtagt
Koordinatlar
Içerki bölünme
7 etrap
Häkim
Nazarmyrat Nazarmyradow [1]
Düýbi tutuldy
Öňki ady
1992-ä ýyla çenli — Daşoguz oblasty [2]
Meýdan
73 430 km²
Klimat görnüşi
kontinental
Resmi dil
türkmen dili|türkmen dili
Ilat
1 370 400 adam adam (2005)
Gürlük
18,66 ad./km²
Milli düzüm
Konfessional düzüm
Ýaşaýjy ady
daşoguzly
Sagat guşaklygy
Telefon kody
+993 (322)
Poçta indeksleri
746300
Awtoulag kody
DZ
Resmi saýt
Karta
Daşoguz welaýaty
Daşoguz welaýaty

Daşoguz (Дашховуз, Ташауз) (Türkmen dilinde Daşoguz). Onuň köne ady Daşhowuz, Daş we howuz sözleriniň utgaşmasy bolup, daşdan ýasalan howzy aňladýar. Aslynda Daşoguz daşarky oguz diýmekdir. Orta asyrlarda türkmen taýpalary içerki we daşarky ikä bölündi. Türkmenistanyň demirgazygyndaky şäher Daşoguz welaýatynyň paýtagty. Şawat (Amyderýa derýasynyň suwaryş kanaly) kanalynyň iki kenarynda ýerleşýär. Wokzal, awtobus duralgasy we howa menzili bar. Ilaty - 166,5 müň.

Şäher 1681-nji ýylda, Türkmen topraklary bilen serhetde ýerleşýän Hywa hanlygynyň gyrasynda kerwensaraý hökmünde esaslandyryldy. 1873-nji ýylda Hywa hanlygynyň çäginde Russiýa imperiýasyna girizildi. Şeýle hem Daşkent garawulynyň merkezi bolup hyzmat edipdir. 1920-nji ýyldan başlap, Horezm Halk Sowet Respublikasynyň çäginde, 1924-nji ýyldan bäri şäher Türkmen welaýatynyň merkezi bolup durýar. 1924-nji ýylyň oktýabr aýyndan başlap, Türkmenistan Sowet Sosialistik Respublikasynyň çäginde, 1925-nji ýyldan bäri sebit merkezi; 1939-63-nji ýyllarda welaýat merkezi, 1970-nji ýyldan bäri welaýat merkezi bolup durýar. 1992-nji ýylda ulanylan rus dilinde TAŞAUZ ady Türkmen dilinde DAŞHOWUZ adyna üýtgedildi. 1999-njy ýylda Prezident Saparmyrat Nyýazowyň teklibi bilen Daşoguz diýlip atlandyryldy.

Şäher transporty jemgyýetçilik awtobuslary, mikroawtobuslar, şäher we hususy taksiler bilen üpjün edilýär. Şäherde Türkmenistanyň iň köne howa menzillerinden biri bar. Sowet döwründe Aşgabat, Moskwa, Ufa, Leningrad, Daşkent, Mineralniýe Wody, Baku we ş.m. Şäherlere köp ekspedisiýa boldy. Aşgabat, Mary,Türkmenabat, Balkanabat we Türkmenbaşy şäherlerine yzygiderli gatnawlar bar. Şäherde şäherara awtobus terminaly bar. 1994-nji ýylda trolleýbus ammaryny gurmak kararyna gelindi, ýöne düşnüksiz sebäplere görä edilmedi. Daşoguz otly bekedi 1996-njy ýylda döredilip, Türkmenistanda we Aral sebitinde iň uly we iň döwrebap hasaplanýar.

Umumy maglumat düzet

Bu welaýat Türkmenistanyň demirgazygynda ýerleşip, demirgazyk-günbatarda, demirgazykda we demirgazyk-gündogarda Özbegistanyň düzümine girýän (awtonom) Garagalpagystan respublikasy we Horezm welaýaty bilen, günortada Türkmenistanyň Ahal welaýaty bilen, günorta-gündogarda Lebap welaýaty bilen, günorta-günbatarda bolsa Balkan welaýaty bilen araçäkleşýär. Meýdany 73.4 müň km2. Ilaty: 893.7 müň adam.(1994 maglumaty)

Tebigaty düzet

Demirgazygyny Horezm pesligi, Günortasyny Üňüz aňyrsy Garagum tutýar. welaýaty, gündogardan günbatardan Amyderýanyň gadymy hanalary bolan Döwdan we Derýalyk kesip geçýär. Bu hanalaryň ugrunda Orungum, Öwezaly, Urpakgum, Ataçagan, Sekizatly, Bäşoý, Garaporsaň, Lawak, Eşegarbat ýaly çägelikler, Garadaşly, Gökçäge ýaly birnäçe uly bolmadyk köller ýerleşýär.

Pesligiň demirgazygynda palezoý we mezozoý döwürleriniň jynslaryndan düzülen uly bolmadyk Gubadag, Misginata, Ýylangyr belentlikleri ýer tutýar.

Gubadagda mermer we granit, käbir ýerlerde oňat hilli kerpiç we keramiki önümleri taýýarlamakda ulanylýan toýun, Düzgyrda nahar duzunyň çykýan ýerleri bar.

Beýleki welaýatlara garanda has demirgazykda ýerleşensoň Daşoguzda gyş sowugrakdyr. Ýanwar aýy ortaça temperatura -4 we -7 gradusdyr. Käwagtlar -36 derejä ýetýän aýazlar we +44 derejeden geçýän yssy hem bolýar. Tomus yssy hem-de gurak bolýar. Iýul aýynda ortaça temperatura +27-29 gradus, käwagtlar +43-44 gradus hem bolýar. Bu welaýatyň territoriýasy Türkmenistanda ygalyň iň az ýagýan ýeridir, bir ýylda ýagýan ygal mukdary 100 millimetre ýetmeýär. 86-98 millimetr bolýar. Welaýatyň klimaty bu ýerde şaly, orta süýümli gowaça we beýleki oba hojalyk önümlerini ýetişdirmäge amatlydyr. Welaýatyň esasy suw çeşmesi Amyderýadyr.

Ilaty düzet

Welaýatyň esasy ilaty türkmenler bolup, ol ilatyň 60%-e golaýyny tutýar (1995 maglumaty), özbekler, gazaklar we ruslar hem ýaşaýar. Ilat gürligi ortaça: 1 km2-de 12.2 adam bolup, ol hemme ýerde birmeňzeş däldir. Ilatyň agramly bölegi oazis böleginde ýerleşýär. Gubadag, Boldumsaz etraplarynda 1 km2 110-115 adam bolsa-da Üňüz aňyrsyndaky Garagumda bu görkeziji 0,1 adamdyr. Merkeziň welaýaty Daşoguz şäherinde bu görkeziji 139,3 adama barabardyr.(1995 maglumatlary)

Häkim düzet

No  At Başlan wagty Çykan wagty  Sebäp
1  Sapargeldi Motaýew 26.06.1992 02.08.1996  Işde goýberen kemçilikleri
2  Ýagmyr Öwezow 02.08.1996 1997  
3  Ýazgeldi Gündogdyýew 23.07.1997 11.09.2000  işde goýberen kemçilikleri
4  Habibylla Durdyýew 11.09.2000 15.11.2002  işde goýberen kemçilikleri
5  Işanguly Gulmyradow 15.11.2002 01.12.2004  işde goýberen kemçilikleri
6  Kakamyrat Annagylyjow 01.12.2004 25.01.2006  işde goýberen kemçilikleri
7  Aganyýaz Akyýew 25.01.2006 27.11.2006  işde goýberen kemçilikleri
8  Saparmyrat Aşyrow 27.11.2006 10.07.2009  işde goýberen kemçilikleri
9  Mämmetnyýaz Nurmämmedow 10.07.2009 08.07.2011  başga işe geçmegi
10  Esenmyrat Orazgeldiýew 08.07.2011 09.07.2015  başga işe geçmegi [3]
11  Orazmyrat Gurbannazarow 09.07.2015 12.05.2017  başga işe geçmegi [4]
12  Mämmet Baýramgulyýew 12.05.2017 18.06.2019  Başga işe geçmegi[5]
13  Nazarmyrat Geldimyradowiç Nazarmyradow 18.06.2019  Dowam edýär [6]

Düzümi düzet

Şäherler düzet

Etraplar düzet

  Türkmenistanyň welaýatlary  
 
1-Ahal welaýaty (Änew) | 2- Balkan welaýaty (Balkanabat) | 3- Daşoguz welaýaty (Daşoguz) | 4- Lebap welaýaty (Türkmenabat)
5- Mary welaýaty (Mary)

Çeşmeler düzet

  1. www.tdh.gov.tm!-Türkmenistanyň Prezidenti sanly wideoaragatnaşyk arkaly iş maslahatyny geçirdi
  2. "Изменения географических названий Туркменистана". Archived from the original on 2018-04-16. Retrieved 2018-05-06. 
  3. Türkmenistanyň Prezidenti jogapkärli wezipelerde birnäçe üýtgeşmeleri geçirdi
  4. "Orazmyrat Gurbannazarov was appointed as acting Vice Premier coordinating financial and economic sector". Archived from the original on 2019-04-02. Retrieved 2018-05-06. 
  5. Türkmenistanyň Prezidenti sanly wideoaragatnaşyk arkaly iş maslahatyny geçirdi
  6. Türkmenistanyň Prezidenti sanly wideoaragatnaşyk arkaly iş maslahatyny geçirdi